آپنه خواب چیست؟

آپنه خواب یک اختلال خواب بالقوه جدی است که در آن تنفس به طور مکرر متوقف و شروع می شود. اگر با صدای بلند خروپف می کنید و حتی بعد از یک خواب کامل شبانه احساس خستگی می کنید، ممکن است دچار آپنه خواب باشید.

انواع اصلی آپنه خواب عبارتند از:

• آپنه انسدادی خواب، شکل رایج‌تری است که در هنگام شل شدن عضلات گلو رخ می‌دهد.
• آپنه خواب مرکزی، زمانی رخ می دهد که مغز سیگنال های مناسبی را به عضلات کنترل کننده تنفس ارسال نمی کند.
• سندرم آپنه خواب پیچیده، همچنین به عنوان آپنه مرکزی اورژانس شناخته می شود، که زمانی رخ می دهد که فردی هم آپنه انسدادی خواب و هم آپنه خواب مرکزی داشته باشد.

آپنه انسدادی خواب (OSA) با دوره‌هایی از انسداد کامل راه هوایی یا انسداد نسبی همراه با کاهش اشباع اکسیژن یا بیدارشدن از خواب مشخص می‌شود. این اختلال منجر به خواب پراکنده و غیر مؤثر می شود. OSA پیامدهای مهمی برای سلامت قلبی عروقی، بیماری های روانی، کیفیت زندگی و ایمنی رانندگی دارد. OSA با خواب آلودگی در طول روز مرتبط است و میلیون ها نفر را تحت تاثیر قرار می دهد. دوره های آپنه ممکن است صدها بار در هر شب رخ دهد و با تغییر در ضربان قلب، کاهش اشباع اکسیژن و صداهای بلند تنفس همراه است. این اختلال با عوارض و مرگ و میر بسیار بالایی از جمله فشار خون بالا، بیماری عروق کرونر، افسردگی، دیابت مقاوم به انسولین و حوادث مرتبط با خواب همراه است.

علائم آپنه خواب

علائم و نشانه های آپنه انسدادی و آپنه مرکزی خواب با یکدیگر همپوشانی دارند و گاهی اوقات تشخیص نوع آن را دشوار می کند. شایع ترین علائم و نشانه های آپنه انسدادی و مرکزی خواب عبارتند از:

• خروپف با صدای بلند
• اپیزودهایی که در آن تنفس شما در طول خواب متوقف می شود (که توسط شخص دیگری گزارش می شود)
• نفس نفس زدن در هنگام خواب
• بیدار شدن با دهان خشک
• سردرد صبحگاهی
• مشکل در خوابیدن (بی خوابی)
• خواب آلودگی بیش از حد در طول روز
• مشکل در توجه در هنگام بیداری
• تحریک پذیری

علل ایجاد آپنه

۱. آپنه انسدادی خواب

این نوع آپنه زمانی اتفاق می افتد که عضلات پشت گلو شل و ریلکس میشوند. این ماهیچه ها از کام نرم، زبان کوچک، لوزه ها، دیواره های جانبی گلو و زبان حمایت می کنند. هنگامی که ماهیچه ها شل می شوند، هنگام تنفس راه هوایی شما باریک یا بسته می شود. شما نمی توانید هوای کافی دریافت کنید، که درنهایت می تواند سطح اکسیژن خون را کاهش دهد.

مغز شما ناتوانی شما در تنفس را حس می کند و برای مدت کوتاهی شما را از خواب بیدار می کند تا بتوانید راه هوایی خود را دوباره باز کنید. این بیداری معمولا آنقدر کوتاه است که شما آن را به خاطر نمی آورید. ممکن است خرخر کنید، احساس خفگی کنید یا با زحمت نفس بکشید. این الگو می تواند پنج تا ۳۰ بار یا بیشتر در هر ساعت در تمام شب تکرار شود و توانایی شما برای رسیدن به مراحل عمیق و آرام خواب را مختل کند.

 

۲. آپنه خواب مرکزی

این شکل آپنه کمتر رایج از آپنه خواب زمانی رخ می دهد که مغز شما قادر به انتقال سیگنال به عضلات تنفسی شما نیست. این بدان معناست که برای مدت کوتاهی هیچ تلاشی برای نفس کشیدن نمی کنید. ممکن است با تنگی نفس از خواب بیدار شوید یا به سختی بتوانید بخوابید.

عوامل خطر (ریسک فاکتورها)

آپنه خواب می تواند هر کسی، حتی کودکان را تحت تاثیر قرار دهد. اما برخی عوامل خطر شانس ابتلا شما را افزایش می دهد.

آپنه انسدادی خواب

عواملی که خطر ابتلا به این نوع آپنه خواب را افزایش می دهند عبارتند از:

• اضافه وزن،چاقی خطر آپنه خواب را تا حد زیادی افزایش می دهد. رسوبات چربی در اطراف راه هوایی فوقانی می تواند مانع تنفس شما شود.
• اندازه دور گردن،افرادی که گردن ضخیم تری دارند ممکن است راه های هوایی باریک تری داشته باشند.
• راه هوایی باریک،ممکن است یک گلو باریک را به ارث برده باشید. لوزه ها یا آدنوئیدها نیز می توانند بزرگ شده و راه هوایی را به خصوص در کودکان مسدود کنند.
• مرد بودن،مردان دو تا سه برابر بیشتر از زنان در معرض ابتلا به آپنه خواب هستند. با این حال، اگر زنان اضافه وزن داشته باشند، خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می دهند و همچنین به نظر می رسد که خطر ابتلا به آنها پس از یائسگی افزایش می یابد.
• افزایش سن، آپنه خواب به طور قابل توجهی بیشتر در افراد مسن رخ می دهد.
• سابقه خانوادگی،داشتن اعضای خانواده مبتلا به آپنه خواب ممکن است خطر شما را افزایش دهد.
• استفاده از الکل یا آرام بخش،این مواد ماهیچه های گلو را شل می کنند که می تواند آپنه انسدادی خواب را بدتر کند.
• سیگار کشیدن،احتمال ابتلا به آپنه انسدادی خواب در افراد سیگاری سه برابر بیشتر از افرادی است که هرگز سیگار نکشیده اند. سیگار می تواند میزان التهاب و احتباس مایعات را در راه هوایی فوقانی افزایش دهد.
• گرفتگی بینی،اگر در تنفس از طریق بینی مشکل دارید - چه به دلیل یک مشکل آناتومیک یا آلرژی - احتمال ابتلا به آپنه انسدادی خواب بیشتر است.
• برخی بیماری ها از جمله نارسایی احتقانی قلب، فشار خون بالا، دیابت نوع ۲ و بیماری پارکینسون برخی از شرایطی هستند که ممکن است خطر آپنه انسدادی خواب را افزایش دهند. سندرم تخمدان پلی کیستیک، اختلالات هورمونی، سکته قبلی و بیماری های مزمن ریوی مانند آسم نیز می توانند خطر را افزایش دهند.

 

آپنه خواب مرکزی

عوامل خطر برای این نوع آپنه خواب عبارتند از:

• افزایش سن: افراد میانسال و مسن بیشتر در معرض خطر آپنه مرکزی خواب هستند.
• مرد بودن: آپنه خواب مرکزی در مردان بیشتر از زنان است. -اختلالات قلبی،ابتلا به نارسایی احتقانی قلب این خطر را افزایش می دهد.
• استفاده از داروهای ضد درد مخدر: داروهای شبه افیونی، به ویژه داروهای طولانی اثر مانند متادون، خطر آپنه مرکزی خواب را افزایش می دهند.
• سکته: داشتن سکته مغزی خطر ابتلا به آپنه مرکزی خواب یا آپنه خواب مرکزی اورژانسی تحت درمان را افزایش می دهد.

 

عوارض آپنه در خواب

آپنه خواب یک وضعیت پزشکی جدی است. عوارض می تواند شامل موارد زیر باشد:

• خستگی در روز،بیداری های مکرر مرتبط با آپنه خواب، خواب طبیعی  را غیرممکن می کند و خواب آلودگی شدید، خستگی و تحریک پذیری در طول روز را محتمل می سازد. ممکن است در تمرکز مشکل داشته باشید و در محل کار، تماشای تلویزیون یا حتی هنگام رانندگی به خواب بروید. افراد مبتلا به آپنه خواب در معرض خطر تصادفات وسایل نقلیه موتوری و محل کار هستند. همچنین ممکن است احساس تندخو، بد خلقی یا افسردگی داشته باشید. کودکان و نوجوانان مبتلا به آپنه خواب ممکن است در مدرسه عملکرد ضعیفی داشته باشند یا مشکلات رفتاری داشته باشند.
• فشار خون بالا یا مشکلات قلبی،افت ناگهانی سطح اکسیژن خون که در حین آپنه خواب رخ می دهد، فشار خون را افزایش می دهد و سیستم قلبی عروقی را تحت فشار قرار می دهد. داشتن آپنه انسدادی خواب خطر ابتلا به فشار خون بالا (فشار خون) را افزایش می دهد. آپنه انسدادی خواب همچنین ممکن است خطر حمله قلبی مکرر، سکته مغزی و ضربان قلب غیر طبیعی مانند فیبریلاسیون دهلیزی را افزایش دهد. اگر بیماری قلبی دارید، دوره های متعدد کاهش اکسیژن خون (هیپوکسی یا هیپوکسمی) می تواند منجر به مرگ ناگهانی در اثر ضربان قلب نامنظم شود.
• دیابت نوع ۲،ابتلا به آپنه خواب خطر ابتلا به مقاومت به انسولین و دیابت نوع ۲ را افزایش می دهد.
• سندرم متابولیک،این اختلال که شامل فشار خون بالا، سطوح غیرطبیعی کلسترول، قند خون بالا و افزایش دور کمر است، با خطر بالاتر بیماری قلبی مرتبط است.
• عوارض داروها و جراحی،آپنه انسدادی خواب نیز با مصرف برخی داروها و بیهوشی عمومی نگران کننده است. افراد مبتلا به آپنه خواب ممکن است بعد از جراحی بزرگ دچار عوارض بیشتری شوند، زیرا مستعد مشکلات تنفسی هستند، به خصوص زمانی که آرام‌بخش هستند و به پشت دراز می‌کشند. قبل از انجام عمل جراحی، در مورد آپنه خواب خود و نحوه درمان آن به پزشک خود بگویید.
• مشکلات کبدی،افراد مبتلا به آپنه خواب بیشتر احتمال دارد که نتایج غیرطبیعی در آزمایشات عملکرد کبد داشته باشند و کبد آنها بیشتر احتمال دارد علائم اسکار (بیماری کبد چرب غیر الکلی) را نشان دهد.
• فاصله دیگران از شما،همراه با  خروپف های بلند می تواند هر کسی را که در نزدیکی شما می خوابد از استراحت خوب باز دارد. این غیرمعمول نیست که یک شریک مجبور شود برای خوابیدن به اتاق دیگری یا حتی طبقه دیگری از خانه برود.

 

درمان آپنه خواب

برای موارد خفیف آپنه خواب، پزشک ممکن است فقط تغییرات سبک زندگی مانند کاهش وزن یا ترک سیگار را توصیه کند. اگر آلرژی بینی دارید، پزشک درمان آلرژی شما را توصیه می کند. اگر این اقدامات علائم و نشانه های شما را بهبود نمی بخشد یا اگر آپنه شما متوسط تا شدید است، تعدادی درمان دیگر در دسترس هستند. دستگاه های خاصی می توانند به باز کردن راه هوایی مسدود شده کمک کنند. در موارد دیگر، ممکن است جراحی لازم باشد:

 

فشار مثبت مداوم راه هوایی (CPAP)

اگر آپنه خواب متوسط تا شدید دارید، ممکن است از دستگاهی استفاده کنید که فشار هوا را از طریق یک ماسک در هنگام خواب ارسال می کند. با CPAP (SEE-pap)، فشار هوا تا حدودی بیشتر از فشار هوای اطراف است و به اندازه ای است که راه های هوایی فوقانی شما را باز نگه می دارد و از آپنه و خروپف جلوگیری می کند.

 

سایر دستگاه های فشار راه هوایی

 اگر استفاده از دستگاه CPAP همچنان برای شما مشکل ساز است، ممکن است بتوانید از نوع دیگری از دستگاه فشار راه هوایی استفاده کنید که به طور خودکار فشار را در هنگام خواب تنظیم می کند (نوع خودکار CPAP). واحدهایی که فشار دوسطحی مثبت راه هوایی (BPAP) را تامین می کنند نیز در دسترس هستند. اینها فشار بیشتری را هنگام دم و کمتر در هنگام بازدم ایجاد می کنند.

دستگاهای دهانی

گزینه دیگر استفاده از یک وسیله دهانی است که برای باز نگه داشتن گلوی شما طراحی شده است. CPAP نسبت به دستگاه‌های خوراکی مؤثرتر است، اما استفاده از دستگاه‌های دهانی ممکن است آسان‌تر باشد. برخی برای باز کردن گلوی شما با جلو بردن فک طراحی شده اند که گاهی اوقات می تواند خروپف و آپنه انسدادی خفیف خواب را تسکین دهد.

 

درمان مشکلات پزشکی مرتبط

علل احتمالی آپنه مرکزی خواب شامل اختلالات قلبی یا عصبی عضلانی است و درمان این شرایط ممکن است کمک کننده باشد. اکسیژن مکمل اگر آپنه مرکزی خواب دارید، استفاده از اکسیژن مکمل در هنگام خواب ممکن است کمک کند. انواع مختلفی از اکسیژن همراه با دستگاه هایی برای رساندن اکسیژن به ریه های شما موجود است.

سروو تهویه تطبیقی (ASV): این دستگاه جریان هوا که اخیراً تأیید شده است، الگوی تنفس طبیعی شما را یاد می گیرد و اطلاعات را در رایانه داخلی ذخیره می کند. بعد از اینکه به خواب می روید، دستگاه از فشار استفاده می کند تا الگوی تنفس شما را عادی کند و از مکث در تنفس شما جلوگیری کند.

 

عمل جراحی

 جراحی معمولا تنها پس از شکست سایر درمان ها یک گزینه است. به طور کلی، حداقل یک آزمایش سه ماهه از سایر گزینه های درمانی قبل از در نظر گرفتن جراحی پیشنهاد می شود. با این حال، برای تعداد کمی از افراد با مشکلات خاص ساختار فک، این اولین گزینه خوب است.

 

شیوه زندگی و درمان های خانگی آپنه خواب

در برخی موارد، خودمراقبتی ممکن است راهی برای مقابله با آپنه انسدادی خواب و احتمالاً آپنه خواب مرکزی باشد. این نکات را امتحان کنید:

• کاهش وزن اضافی: حتی یک کاهش وزن جزئی ممکن است به کاهش انقباض گلو کمک کند. در برخی موارد، آپنه خواب می تواند در صورت بازگشت به وزن سالم برطرف شود، اما در صورت بازیابی وزن مجدد می تواند عود کند.
• ورزش: ورزش منظم می تواند به کاهش علائم آپنه انسدادی خواب حتی بدون کاهش وزن کمک کند. سعی کنید در بیشتر روزهای هفته 30 دقیقه فعالیت متوسط داشته باشید، مانند پیاده روی سریع.
• از مصرف الکل و برخی داروها مانند آرام بخش ها و قرص های خواب آور خودداری کنید: اینها ماهیچه های پشت گلو را شل می کنند و در تنفس اختلال ایجاد می کنند.
• به جای اینکه به پشت بخوابید به پهلو یا شکم بخوابید: خوابیدن به پشت می تواند باعث شود زبان و کام نرم در پشت گلو قرار بگیرند و راه هوایی شما را مسدود کنند. برای اینکه هنگام خواب روی پشت خود غلت نزنید، سعی کنید یک توپ تنیس را به پشت لباس خواب خود بچسبانید. دستگاه‌های تجاری نیز وجود دارند که هنگام غلتیدن به پشت در خواب لرزش می‌کنند.
• سیگار نکشیدن: اگر سیگاری هستید، به دنبال منابعی باشید که به شما در ترک سیگار کمک کند.

 

به طور خلاصه

آپنه خواب یک اختلال خواب است که در صورت عدم درمان می تواند منجر به مشکلات جدی سلامتی مانند فشار خون بالا و ناراحتی قلبی شود. آپنه خواب درمان نشده باعث می شود که تنفس به طور مکرر در طول خواب متوقف شود و باعث خروپف بلند و خستگی در طول روز شود، حتی با یک خواب کامل شبانه. آپنه خواب می تواند هر کسی را تحت تاثیر قرار دهد، اما اغلب مردان مسن که اضافه وزن دارند دچار این مشکل می‌شوند.

 

این مقاله توسط دانشجویان پزشکی، سید مصطفی زمانی و عرفان باروتچی گردآوری و صحت علمی آن مورد تائید قرار گرفت.