فیبریلاسیون دهلیزی (Atrial fibrillation) چیست؟

فیبریلاسیون دهلیزی یک بیماری قلبی است که باعث ضربان قلب نامنظم و اغلب غیرطبیعی سریع می شود. ضربان قلب طبیعی باید منظم باشد و زمانی که در حال استراحت هستید بین ۶۰ تا ۱۰۰ ضربه در دقیقه باشد.

در فیبرلاسیون دهلیزی دو حفره فوقانی قلب یعنی دهلیزهای قلب، فاقد ضربان مطلوب می باشند . بجای ضربان منظم و الگوی طبیعی ، دهلیزها به شکل غیر منظم و تند منقبض می شوند . پمپ کردن مناسب خون توسط قلب مهم است چرا که با پمپ مناسب خون توسط قلب ،نیازهای اکسیژن و تغذیه ای بدن تامین می شوند . شما می توانید با فیبریلاسیون دهلیزی زندگی کنید ، اما این مشکل منجر به سایر مشکلات ریتم قلبی ، خستگی مزمن ، نارسایی قلبی و بدتر از همه افزایش احتمال سکته مغزی می شود . جهت کنترل این مشکل مراجعه منظم به پزشک ضروری می باشد.

 

علائم فیبریلاسیون دهلیزی

در فیبریلاسیون دهلیزی، ضربان قلب نامنظم است و گاهی اوقات می تواند بسیار سریع باشد. در برخی موارد، می تواند به طور قابل توجهی بالاتر از ۱۰۰ ضربه در دقیقه باشد. این می تواند باعث مشکلاتی از جمله سرگیجه، تنگی نفس و خستگی شود. شما ممکن است از تپش قلب قابل توجه خود آگاه شوید، اغلب برای چند ثانیه یا در برخی موارد، چند دقیقه با این حال،گاهی اوقات فیبریلاسیون دهلیزی هیچ علامتی ایجاد نمی کند و فردی که آن را دارد کاملاً از نامنظم بودن ضربان قلب خود بی اطلاع است.

 

 

 

پیشنهاد می‌شود: تشخیص آریتمی af به کمک دستگاه مانیتور نوارقلب جیبی 

 

چه چیزی باعث فیبریلاسیون دهلیزی می شود؟

هنگامی که قلب به طور طبیعی می‌تپد، دیواره‌های عضلانی آن سفت می‌شوند و منقبض می‌شوند تا خون را به بیرون از قلب و بدن بدهند. سپس آرام می شوند تا قلب دوباره پر از خون شود. این روند هر بار که قلب می تپد تکرار می شود. در فیبریلاسیون دهلیزی، حفره های فوقانی قلب (دهلیزها) به طور تصادفی و گاهی آنقدر سریع منقبض می شوند که عضله قلب نمی تواند بین انقباضات به درستی شل شود. این کار کارایی و عملکرد قلب را کاهش می دهد. فیبریلاسیون دهلیزی زمانی اتفاق می‌افتد که تکانه‌های الکتریکی غیرطبیعی به طور ناگهانی در دهلیز تولید می‌شوند. این تکانه ها بر ضربان ساز طبیعی قلب غلبه می کنند (گره پیشآهنگ) که دیگر نمی تواند ریتم قلب را کنترل کند. این باعث می شود که ضربان نبض و قلب شما بسیار نامنظم باشد. علت آن به طور کامل شناخته نشده است، اما تمایل دارد بر گروه های خاصی از افراد، مانند افراد مسن و افرادی که با بیماری های طولانی مدت (مزمن) مانند بیماری قلبی، فشار خون بالا یا چاقی زندگی می کنند، تاثیر بگذارد. ممکن است در شرایط خاصی مانند نوشیدن الکل زیاد یا سیگار کشیدن ایجاد شود. فیبریلاسیون دهلیزی را می توان به روش های مختلفی تعریف کرد:

فیبریلاسیون دهلیزی حمله ای

معمولاً در عرض ۴۸ ساعت بدون هیچ درمانی متوقف می‌شوند.

فیبریلاسیون دهلیزی مداوم

هر دوره بیش از ۷ روز طول می کشد (یا کمتر در صورت درمان)

فیبریلاسیون دهلیزی دائمی

زمانی که همیشه وجود داشته باشد.

فیبریلاسیون دهلیزی طولانی مدت

جایی که معمولاً بیش از یک سال است که فیبریلاسیون دهلیزی داشته اید.

فیبریلاسیون دهلیزی، یکی از عوامل خطر سکته مغزی می باشد. حدود ۱۵ درصد از افرادی که دچار سکته مغزی می شوند، به فیبریلاسیون دهلیزی مبتلا هستند. در افراد مبتلا به فیبریلاسیون دهلیزی، ریتم نامنظم قلب می تواند منجر به جمع شدن خون در حفره های قلب شده و ممکن است لخته های خون ایجاد شوند. این لخته ها می توانند از طریق جریان خون به مغز رفته و منجر به بروز سکته مغزی شوند.

به همین دلیل، افراد مبتلا به فیبریلاسیون دهلیزی مزمن، معمولاً از دارو های رقیق کننده خون استفاده می کنند. در صورت بروز علائمی همچون درد قفسه سینه، احساس ضعف، افزایش ضربان قلب (بیشتر از ۱۰۰ ضربه در دقیقه) و یا علائم سکته مغزی، فورا به پزشک مراجعه کنید.

 

فیبریلاسیون دهلیزی چگونه تشخیص داده می شود؟

پزشک ممکن است برای تشخیص فیبریلاسیون دهلیزی از الکتروکاردیوگرام (نوار قلب یا EKG) استفاده کند. الکتروکاردیوگرام فعالیت الکتریکی قلب را نشان می دهد و پزشک با استفاده از آن می تواند اختلالات ضربان قلب را تشخیص دهد. در بعضی موارد برای تشخیص ریتم غیرطبیعی ضربان قلب، لازم است فعالیت قلب طی مدت زمان طولانی تری تحت نظارت قرار گیرد. در این صورت می توان از هولتر مانیتورینگ قلب کمک گرفت.

پس از تشخیص فیبریلاسیون دهلیزی، ممکن است پزشک انجام آزمایشات دیگری را برای بررسی عضلات، دریچه های قلب و همچنین بررسی وجود لخته های خون، درخواست دهد. این آزمایشات ممکن است شامل اکوکاردیوگرام (اکو قلب)، تست استرس و یا کاتتریزاسیون قلبی، برای بررسی انسداد عروق باشد.

متداول ترین آزمایشات مورد استفاده برای تشخیص فیبریلاسیون دهلیزی عبارتند از:

الکتروکاردیوگرام (ECG یا EKG)

 ECG تصویری از تکانه های الکتریکی که در عضله قلب حرکت می کنند را روی کاغذ نمودار ترسیم می کند. EKG یک عکس فوری الکتریکی از قلب ارائه می دهد. برای افرادی که علائمی دارند که می آیند و می روند، ممکن است نیاز به استفاده از یک مانیتور ویژه برای "گرفتن" آریتمی باشد.

هولتر مانیتور

 یک ضبط کننده خارجی کوچک در مدت زمان کوتاهی، معمولا یک تا سه روز استفاده می شود. الکترودها (لکه های چسبنده) روی پوست سینه شما قرار می گیرند. سیم ها از الکترودها به مانیتور متصل می شوند. تکانه های الکتریکی به طور مداوم در مانیتور ثبت و ذخیره می شوند. پس از برداشتن مانیتور، یک تکنسین از رایانه برای تجزیه و تحلیل داده ها برای ارزیابی ریتم قلب استفاده می کند.

 

مانیتورینگ قابل حمل (Portable event monitor)

مانیتوری که حدود یک ماه برای بیمارانی استفاده می‌شود که دوره‌ها و علائم ضربان قلب نامنظم کمتری دارند. الکترودها (لکه های چسبنده) روی پوست سینه شما قرار می گیرند. سیم ها از الکترودها به مانیتور متصل می شوند. هنگام بروز علائم، بیمار دکمه ای را فشار می دهد تا مانیتور فعال شود. این دستگاه فعالیت الکتریکی قلب را برای چند ثانیه ثبت می کند. سپس بیمار اطلاعات ضبط شده دستگاه را از طریق یک خط تلفن برای ارزیابی به مطب پزشک ارسال می کند. نمایشگر رویداد قابل حمل برای تعیین اینکه چه ریتم قلب باعث علائم شما می شود بسیار مفید است.

 

همچنین ببینید: سری جدید هولترهای قابل حمل جیبی بدون نیاز به ژل و نصب الکترود

 

مانیتور ترانس تلفنی (Transtelephonic monitor)

هنگامی که علائم فیبریلاسیون دهلیزی در شما ایجاد می شود، نواری از ریتم فعلی قلب شما می تواند از طریق تلفن، با استفاده از یک مانیتور با دو دستبند یا با قرار دادن مانیتور در مقابل دیواره قفسه سینه به مطب پزشک منتقل شود. این دستگاه های نظارتی به پزشک شما کمک می کنند تا تشخیص دهد که آیا ریتم نامنظم قلب (آریتمی) باعث علائم شما می شود یا خیر.

 

 

علل فیبریلاسیون دهلیزی

هیچ "علت" خاصی برای فیبریلاسیون دهلیزی وجود ندارد، اگرچه با بسیاری از شرایط همراه است، از جمله:

• شرایط بعد از عمل قلب
• کاردیومیوپاتی
• بیماری مزمن ریه
• بیماری قلبی مادرزادی
• بیماری عروق کرونر
• نارسایی قلبی
• بیماری دریچه قلب
• فشار خون بالا
• فشار خون ریوی بالا
• علل کمتر رایج شامل:
• پرکاری تیروئید
• پریکاردیت
• عفونت ویروسی

 

در حداقل ۱۰ درصد موارد، هیچ بیماری قلبی زمینه ای یافت نمی شود. در این موارد، AF ممکن است به الکل یا مصرف بیش از حد کافئین، استرس، داروهای خاص، عدم تعادل الکترولیت یا متابولیک، عفونت های شدید یا عوامل ژنتیکی مرتبط باشد. در برخی موارد، هیچ دلیلی پیدا نمی شود. خطر AF با افزایش سن، به ویژه پس از ۶۰ سالگی افزایش می یابد.

چه کسی در خطر قرار دارد؟

فیبریلاسیون دهلیزی شایع ترین اختلال ریتم قلب است که حدود ۱.۴ میلیون نفر را در بریتانیا تحت تاثیر قرار می دهد. این آریتمی می تواند بزرگسالان را در هر سنی تحت تاثیر قرار دهد، اما در افراد مسن شایع تر است. مردان بیشتر از زنان به فیبریلاسیون دهلیزی مبتلا هستند. فیبریلاسیون دهلیزی بیشتر در افراد مبتلا به سایر بیماری ها مانند فشار خون بالا (فشار خون بالا)، تصلب شرایین یا مشکل دریچه قلب رخ می دهد.

 

خطرات فیبریلاسیون دهلیزی چیست؟

برخی از افراد سال ها با فیبریلاسیون دهلیزی بدون مشکل زندگی می کنند. با این حال، فیبریلاسیون دهلیزی می تواند منجر به مشکلات بعدی شود: از آنجایی که دهلیزها به سرعت و نامنظم می زنند، خون به این سرعت در آنها جریان نمی یابد. این امر احتمال لخته شدن خون را افزایش می دهد. اگر لخته از قلب پمپاژ شود، می تواند به مغز و در نتیجه سکته مغزی یا به ریه ها حرکت کند و باعث آمبولی ریه شود. افراد مبتلا به فیبریلاسیون دهلیزی 5 تا 7 برابر بیشتر از افراد عادی در معرض سکته مغزی هستند. لخته‌ها همچنین می‌توانند به قسمت‌های دیگر بدن (کلیه‌ها، قلب، روده) بروند و باعث آسیب‌های دیگر شوند. فیبریلاسیون دهلیزی می تواند توانایی پمپاژ قلب را کاهش دهد. بی نظمی می تواند کارکرد قلب را کمتر کند. علاوه بر این، فیبریلاسیون دهلیزی که در یک دوره زمانی طولانی رخ می دهد می تواند به طور قابل توجهی قلب را ضعیف کرده و منجر به نارسایی قلبی شود. فیبریلاسیون دهلیزی با افزایش خطر سکته مغزی، نارسایی قلبی و حتی مرگ مرتبط است.

 

 

درمان فیبریلاسیون دهلیزی چیست؟

 فیبریلاسیون دهلیزی می تواند مشکلاتی را برای فرد به وجود آورد و اغلب نیاز به درمان دارد. درمان ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• داروهای پیشگیری از سکته مغزی (افرادی که فیبریلاسیون دهلیزی دارند بیشتر در معرض خطر سکته هستند)
• داروهایی برای کنترل ضربان یا ریتم قلب کاردیوورژن،جایی که به قلب یک شوک الکتریکی کنترل شده برای بازگرداندن ریتم طبیعی داده می شود.
• ابلیشن کاتتر، جایی که ناحیه ای در داخل قلب که باعث ریتم غیر طبیعی قلب می شود با استفاده از انرژی فرکانس رادیویی از بین می رود (سوزانده میشود).

پس از آن ممکن است نیاز به نصب ضربان ساز داشته باشید تا به ضربان منظم قلب شما کمک کند.

 

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

به پزشک عمومی مراجعه کنید یا با ۱۱۵ تماس بگیرید اگر:

• درد قفسه سینه دارید که می آید و می رود 
• قفسه سینه دارید که به سرعت از بین می رود اما همچنان نگران هستید
• متوجه تغییر ناگهانی در ضربان قلب خود می شوید
• ضربان قلب شما به طور مداوم کمتر از ۶۰ یا بالاتر از ۱۰۰ است (به خصوص اگر علائم دیگر فیبریلاسیون دهلیزی مانند سرگیجه و تنگی نفس را تجربه می کنید)

 در این موارد حتما به نزدیکترین مرکز ارائه دهنده خدمات سلامت مراجعه کنید.

 

پیشگیری از فیبریلاسیون دهلیزی

داشتن یک سبک زندگی سالم و تغییر عادات بد، یکی از مهم ترین روش ها برای کاهش خطر ابتلا به فیبریلاسیون دهلیزی می باشد. ورزش منظم، اجتناب از مصرف دخانیات، کنترل فشار خون و داشتن رژیم غذایی سالم، خطر ابتلا به مشکلات قلبی را کاهش می دهد.

 

این مقاله توسط دانشجویان پزشکی،سید مصطفی زمانی و عرفان باروتچی گردآوری و صحت علمی آن مورد تائید قرار گرفت.