بیماری برونشیت چیست؟ آیا خطرناک است؟

افراد مبتلا به برونشیت در مجرا های برونش، مجرای هوایی که دهان و بینی را به ریه ها متصل می کند، تورم و التهاب دارند. علائم برونشیت شامل سرفه، خس خس سینه و مشکل در تنفس است. افراد همچنین ممکن است در پاکسازی مخاط یا خلط از مجاری تنفسی خود مشکل داشته باشند. برونشیت می تواند حاد یا مزمن باشد. برونشیت حاد معمولاً برطرف می شود، اما برونشیت مزمن پایدار است و هرگز به طور کامل از بین نمی رود. ترک یا اجتناب از سیگار می تواند به پیشگیری از برونشیت کمک کند.

این مقاله به علل، علائم، درمان و پیشگیری از برونشیت می پردازد.

 

برونشیت چیست؟

برونشیت التهاب پوشش لوله‌های برونش(مجاری هوایی) است که هوا را به ریه‌ها منتقل و سپس از آن‌ها می‌برد. افرادی که برونشیت دارند، معمولاً مخاط غلیظی را سرفه می کنند که ممکن است تغییر رنگ دهد. برونشیت ممکن است حاد یا مزمن باشد. برونشیت حاد که اغلب از سرماخوردگی یا سایر عفونت های تنفسی ایجاد می شود، بسیار شایع است. برونشیت مزمن، یک بیماری جدی تر و تحریک یا التهاب مداوم پوشش لوله های برونش است که اغلب به دلیل سیگار کشیدن است.

برونشیت زمانی اتفاق می‌افتد که مجرا‌هایی که هوا را به ریه‌های شما می‌رسانند، به نام مجرا‌های برونش، ملتهب و متورم می‌شوند. در نهایت با سرفه و مخاط آزاردهنده مواجه می شوید.

دو نوع برونشیت وجود دارد:

1. برونشیت حاد: این نوع رایج تر است. علائم چند هفته طول می کشد، اما معمولاً بعد از آن زمان مشکلی ایجاد نمی کند.
2. برونشیت مزمن: این نوع از برونشیت جدی تراست و مدام برمی گردد یا از بین نمی رود.

برونشیت یکی از مهمترین شرایطی است که بیماران به دنبال مراقبت های پزشکی هستند. ویروس های تنفسی شایع ترین علل برونشیت حاد هستند و سیگار کشیدن بدون شک علت اصلی برونشیت مزمن است.

برونشیت حاد، که عموما به علت سرماخوردگی قفسه سینه نیز ایجاد می‌شود، معمولاً طی یک هفته تا ۱۰ روز بدون اثرات ماندگار بهبود می‌یابد، اگرچه سرفه ممکن است برای هفته‌ها ادامه داشته باشد. با این حال، اگر دوره های مکرر برونشیت دارید، ممکن است برونشیت مزمن داشته باشید که نیاز به مراقبت پزشکی دارد. برونشیت مزمن یکی از شرایطی است که در بیماری انسدادی مزمن ریه (COPD) وجود دارد.

 

علائم ابتلا به برونشیت

برای برونشیت حاد یا برونشیت مزمن، علائم و نشانه‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• سرفه کردن، تولید مخاط (خلط) که می تواند به رنگ شفاف، سفید، خاکستری متمایل به زرد یا سبز باشد ( به ندرت ممکن است رگه های خونی روی آن ایجاد شود)
• خستگی
• تنگی نفس
• تب و لرز خفیف
• ناراحتی قفسه سینه

اگر برونشیت حاد دارید، ممکن است علائم سرماخوردگی مانند سردرد خفیف یا بدن درد داشته باشید. در حالی که این علائم معمولاً در حدود یک هفته بهبود می‌یابند، ممکن است سرفه‌های آزاردهنده‌ای داشته باشید که چند هفته طول می‌کشد. برونشیت مزمن به سرفه‌ای گفته می‌شود که حداقل سه ماه طول بکشد و حملات مکرر حداقل برای دو سال متوالی رخ دهد. اگر برونشیت مزمن دارید، احتمالاً دوره هایی را تجربه خواهید کرد که سرفه یا سایر علائم شما بدتر می شود. در آن زمان، ممکن است یک عفونت حاد در کنار برونشیت مزمن داشته باشید.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

در صورت داشتن سرفه به اضافه هریک از موارد زیر به پزشک مراجعه کنید:

• بیش از سه هفته طول می کشد
• از خوابیدن شما جلوگیری می کند
• همراه با تب بالاتر از ۳۸ درجه سانتیگراد
• مخاط بد رنگ تولید می کند
• هراه با خون است
• با خس خس سینه یا تنگی نفس همراه است

 

علل ایجاد بر‌ونشیت

برونشیت حاد معمولاً توسط ویروس ها ایجاد می شود، معمولاً همان ویروس هایی که باعث سرماخوردگی و آنفولانزا (آنفولانزا) می شوند. آنتی بیوتیک ها ویروس ها را از بین نمی برند، بنابراین این نوع دارو در اکثر موارد برونشیت مفید نیست. شایع ترین علت برونشیت مزمن، کشیدن سیگار است؛آلودگی هوا و گرد و غبار یا گازهای سمی در محیط یا محل کار نیز می تواند منجر به این وضعیت شود.

 

عوامل خطر (ریسک فاکتور ها)

عواملی که خطر ابتلا به برونشیت را افزایش می دهند عبارتند از:

دود سیگار

افرادی که سیگار می کشند یا با افراد سیگاری زندگی می کنند در معرض خطر بیشتری برای برونشیت حاد و برونشیت مزمن هستند. مقاومت کم سیستم ایمنی: این مورد ممکن است ناشی از یک بیماری حاد دیگر مانند سرماخوردگی یا یک بیماری مزمن باشد که سیستم ایمنی شما را به خطر می اندازد. افراد مسن، نوزادان و کودکان خردسال آسیب پذیری بیشتری نسبت به عفونت دارند.

قرار گرفتن در معرض عوامل تحریک کننده در محل کار

خطر ابتلا به برونشیت در شما بیشتر است اگر با مواد محرک ریه خاصی مانند غلات یا منسوجات کار کنید یا در معرض بخارات شیمیایی قرار بگیرید.

رفلاکس معده

حملات مکرر سوزش سر دل شدید می تواند گلوی شما را تحریک کند و شما را مستعد ابتلا به برونشیت کند.

 

عوارض ابتلا به برونشیت

 اگرچه یک دوره برونشیت معمولاً جای نگرانی ندارد، اما در برخی افراد می تواند منجر به ذات الریه شود. با این حال، حملات مکرر برونشیت ممکن است به این معنی باشد که شما به بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD) مبتلا هستید.

 

نحوه سرایت و انتقال بیماری برونشیت

اگر برونشیت به دلیل عفونت ویروسی یا باکتریایی باشد، ممکن است هنگام سرفه، عفونت از طریق قطرات به فرد دیگری منتقل شود. برای کاهش خطر انتقال عفونت، فرد باید: دست های خود را اغلب بشویید سرفه در یک دستمال کاغذی در مورد کودکان خردسال، افراد مسن و کسانی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند مراقبت بیشتری داشته باشید.

 

راه های تشخیص برونشیت

پزشک شما معمولاً بر اساس معاینه فیزیکی و علائم شما می تواند تشخیص دهد که آیا برونشیت دارید یا خیر. آنها در مورد سرفه شما می پرسند، مانند مدت زمانی که آن را داشته اید و چه نوع مخاطی با آن ایجاد می شود. آن‌ها همچنین به ریه‌های شما گوش می‌دهند تا ببینند آیا چیزی مانند خس‌خس سینه وجود دارد  یا خیر. ممکن است پزشک شما بسته به اینکه فکر می‌کند برونشیت حاد یا مزمن دارید، آزمایش‌هایی انجام دهد. این آزمایشات ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• سطح اکسیژن خون را بررسی کند: این کار با سنسوری انجام می شود که روی انگشت پا یا انگشت شما قرار می گیرد.
• تست عملکرد ریه را انجام دهید: برای آزمایش آمفیزم (نوعی COPD که در آن کیسه‌های هوایی در ریه‌های شما از بین می‌رود) و آسم، در دستگاهی به نام اسپیرومتر تنفس می‌کنید.
• رادیوگرافی قفسه سینه: این برای بررسی پنومونی یا بیماری دیگری است که می تواند باعث سرفه شما شود.
• آزمایش خون: اینها می توانند علائم عفونت را شناسایی کنند یا میزان دی اکسید کربن و اکسیژن را در خون شما اندازه گیری کنند.
• مخاط خود را آزمایش کنید تا بیماری های ناشی از باکتری را رد کنید: یکی از آنها سیاه سرفه است که سیاه سرفه نیز نامیده می شود. باعث سرفه های شدید می شود که نفس کشیدن را سخت می کند.

اگر پزشک شما فکر می کند که شما به این بیماری یا آنفولانزا مبتلا هستید، سواب بینی نیز ممکن است از شما بگیرد.

 

چگونه برونشیت درمان می‌شود؟

اغلب اوقات، برونشیت حاد در عرض چند هفته خود به خود از بین می رود. اگر علت بیماری شما باکتری باشد (که نادر است)، پزشک ممکن است به شما آنتی بیوتیک بدهد. اگر آسم یا آلرژی دارید، یا خس خس می کنید، ممکن است یک اسپری استنشاقی را پیشنهاد کنند. این اسپری به باز شدن راه های هوایی شما کمک می کند و تنفس را آسان تر می کند.

برای کاهش علائم برونشیت حاد، می توانید:

• مقدار زیادی آب بنوشید: هشت تا ۱۲ لیوان در روز به رقیق شدن مخاط شما کمک می کند و سرفه کردن آن را آسان تر می کند.
• استراحت کافی داشته باشید.
• مسکن های بدون نسخه مصرف کنید: آسپرین، ایبوپروفن یا ناپروکسن درد را درمان می کند. اما از دادن آسپرین به کودکان خودداری کنید. می توانید از استامینوفن برای درمان درد و تب استفاده کنید.
• از یک مرطوب کننده یا بخار استفاده کنید.
• یک دوش آب گرم می تواند برای شل شدن مخاط عالی باشد.
• داروهای خلط آور بدون نسخه مصرف کنید:ممکن است در طول روز از دارویی مانند گایفنسین استفاده کنید تا مخاط خود را شل کند تا راحت‌تر سرفه کنید. قبل از دادن هر گونه داروی سرفه به کودکان با پزشک اطفال خود مشورت کنید.
• درمان برونشیت مزمن علائم شما را هدف قرار می دهد و شامل موارد زیر است: داروهایی مانند آنتی بیوتیک ها، ضد التهاب ها و گشادکننده های برونش برای باز کردن راه های هوایی.
• یک دستگاه پاک‌کننده مخاط که به شما کمک می‌کند مایعات را راحت‌تر سرفه کنید.
• اکسیژن تراپی میتواند بهتر نفس بکشید.

 توانبخشی ریوی می‌تواند کمک کننده باشد: یک برنامه ورزشی که می تواند به شما کمک کند راحت تر نفس بکشید و بیشتر ورزش کنید.

 

پیشگیری از برونشیت

برای کاهش خطر برونشیت، نکات زیر را دنبال کنید:

• از دود سیگار اجتناب کنید، دود سیگار خطر ابتلا به برونشیت مزمن را افزایش می دهد.
• واکسن بزنید، بسیاری از موارد برونشیت حاد ناشی از آنفولانزا، یک ویروس است. دریافت واکسن سالانه آنفولانزا می تواند از شما در برابر ابتلا به آنفولانزا محافظت کند. همچنین ممکن است بخواهید واکسیناسیونی را در نظر بگیرید که از برخی از انواع ذات الریه محافظت می کند.
• دست هایتان را بشویید،برای کاهش خطر ابتلا به عفونت های ویروسی، دست های خود را مرتب بشویید و عادت به استفاده از ضدعفونی کننده های الکلی دست داشته باشید.
• از ماسک جراحی استفاده کنید، اگر مبتلا به COPD هستید، در صورت قرار گرفتن در معرض گرد و غبار یا بخار، و زمانی که قرار است در میان جمعیت باشید، مانند هنگام مسافرت، ممکن است در محل کار از ماسک استفاده کنید.

 

این مقاله توسط دانشجویان پزشکی، سید مصطفی زمانی و عرفان باروتچی گردآوری و صحت علمی آن مورد تایئد قرار گرفت.