مانیتورینگ قلب جنین
مانیتورینگ قلب جنین چیست؟
مانیتورینگ یا پایش ضربان قلب جنین، ضربان و ریتم قلب جنین را بررسی می کند و به پزشک این امکان را می دهد تا وضعیت جنین را بررسی کند.
پزشک شما ممکن است مانیتورینگ قلب جنین را در اواخر دوره بارداری و زایمان انجام دهد. میانگین ضربان قلب جنین بین ۱۱۰ تا ۱۶۰ ضربه در دقیقه است که البته ممکن است حدود ۵ تا ۲۵ ضربه بر دقیقه متغیر باشد. ضربان قلب جنین ممکن است نسبت به تغییر شرایط درون رحم ، تغییر کند. ضربان قلب جنینی غیر عادی ممکن است به این معنی باشد که کودک شما اکسیژن کافی دریافت نمی کند یا مشکلات دیگری وجود دارد.
دو روش برای انجام مانیتورینگ قلب جنین وجود دارد، روش داخلی و خارجی:
مانیتورینگ خارجی قلب جنین
در این روش از دستگاهی برای شنیدن و ثبت ضربان قلب کودک از طریق شکم مادر استفاده می شود. یک نوع از مانیتورها توسط دستگاه اولتراسوند داپلر است. معمولا در ویزیت های قبل از تولد جهت شمارش ضربان قلب کودک استفاده می شود. همچنین ممکن است برای بررسی ضربان قلب جنین در حین زایمان استفاده شود. پزشک همچنین ممکن است ضربان قلب کودکتان را به طور مداوم در طی زایمان و تولد بررسی کند.
برای انجام این کار، پروب سونوگرافی (ترانسدیوسر) به شکم شما متصل می شود و صدای قلب جنین را به یک کامپیوتر می فرستد. ضربان و الگو ضربان قلب جنین بر روی یک نمایشگر نشان داده شده و بر روی کاغذی چاپ می شود.
مانیتورینگ داخلی قلب جنین
در این روش از یک سیم (الکترود) نازک استفاده می شود که بر روی سر جنین قرار می گیرد. سیم از طریق دهانه رحم به جنین می رسد. از طرفی دیگر سیم به مانیتور وصل است. این روش اجازه خوانش بهتری را می دهد زیرا عواملی مانند حرکت کردن بر آن تاثیر نمی گذارند. اما این کار را تنها در صورتی می توان انجام داد که کیسه پر از مایعی که در دوران بارداری جنین را احاطه کرده است (کیسه آمنیوتیک) پاره شده باشد و دهانه رحم باز باشد. پزشک شما ممکن است مانیتور داخلی را در هنگامی استفاد کند که مانیتور خارجی واضح نمی باشد. یا ممکن است از این روش برای بررسی بیشتر نوزاد در نزدیکی زایمان استفاده کند.
در طول زایمان، پزشک شما انقباضات رحمی تان و ضربان قلب کودک را تحت نظر می گیرد. اینکه هر چند وقت یکبار دچار انقباضات می شوید و هر کدام چقدر طول می کشد را ثبت می کند. از آنجایی که ضربان قلب جنین و انقباضات به صورت همزمان ثبت می شوند، این اطلاعات می توانند با هم مقایسه و بررسی شوند. در هنگام انجام مانیتورینگ داخلی ضربان قلب، پزشک می تواند فشار داخل رحم شما را بررسی کند. جهت انجام این کار ، یک لوله نازک(کاتتر) را از طریق دهانه رحم رد کرده و داخل رحم قرار می دهد. کاتتر خوانش فشار رحمی را به یک مانیتور می فرستد.
چرا ممکن است به مانیتورینگ ضربان قلب نیاز داشته باشم؟
مانیتورینگ ضربان قلب جنین مخصوصا در صورتی که بارداری پرخطر داشته باشید، بسیار کمک کننده است. اگر دیابت یا فشار خون داشته باشید بارداری شما پر خطر محسوب می شود. همچنین در صورتی که جنین آنگونه که باید، در حال رشد و نمو نمی باشد، بارداری پر خطر محسوب می شود.
ضربان قلب جنین ممکن است جهت بررسی تاثیر دارو های پیشگیری از زایمان زودرس بر جنین استفاده شود. این دارو ها برای جلوگیری از شروع زودهنگام زایمان استفاده می شوند.
مانیتورینگ ضربان قلب جنین ممکن است در تست های دیگری استفاده شود از جمله :
- تست عدم استرس: ضربان قلب جنین را هنگام حرکت نوزاد بررسی می کند.
- تست استرس انقباض: ضربان قلب جنین را همراه با انقباضات رحمی بررسی می کند. انقباضات با دارو یا روش های دیگر آغاز می شوند.
- مشخصات بیوفیزیک (BBP): این تست ترکیبی از تست عدم استرس و سونوگرافی است.
- عواملی که ممکن است بر ضربان قلب جنین در هنگام زایمان تاثیر بگذارد:
- انقباضات رحمی
- دارو های مسکن و بی حسی که در طی زایمان مصرف می شوند
- تست هایی که در طی زایمان گرفته می شود
- فشار رو به جلو در مرحله دوم زایمان
پزشک شما ممکن است به دلایل دیگری نیز ضربان قلب جنین را مانیتور کند.
ریسک های مانیتورینگ قلب جنین چیست؟
از تشعشع در این تست استفاده نمی شود. ترانسدیوسر (transducer) نیز معمولا هیچ ناراحتی به وجود نمی آورد. ممکن است کمربند های الاستیکی که ترانسدیوسر را ثابت نگه می دارد، کمی برایتان اذیت کننده باشند. که این موارد در صورت نیاز می توانند دوباره تنظیم شوند.
در هنگام انجام بعضی انواعی از مانیتورینگ قلب نوزاد باید بی حرکت دراز بکشید. ممکن است در طی زایمان نیاز باشد تا در تخت بمانید.
در مانیتورینگ داخلی ممکن است هنگامی که الکترود ها در رحمتان جای گذاری می شوند کمی ناراحت کننده باشد.
خطرات مانیتور داخلی شامل عفونت و کبودی جمجمه یا دیگر اعضای نوزاد می شود.
نکته: در صورت مبتلا بودن به HIV ، نباید مانیتورینگ داخلی ضربان قلب جنین را انجام دهید. زیرا ممکن است عفونت را به نوزاد انتقال دهید.
بسته به وضعیت سلامتی شخصیتان ممکن است ریسک های دیگری برایتان وجود داشته باشد. حتما درباره هرگونه نگرانی که قبل از انجام این کار دارید، با پزشکتان مشورت کنید.
موارد مشخصی می توانند دقت نتایج مانیتورینگ ضربان قلب جنین را کاهش دهند. اینها شامل موارد ذیل می شوند:
- چاقی مادر
- نحوه قرار گیری (پوزیشن) جنین یا مادر
- مقدار بیش از حد مایع آمنیوتیک (پلی هیدرآمنیوس)
- دهانه رحم اتساع نیافته یا کیسه آمنیوتیک پاره نشده است . هر دو مورد باید رخ دهد تا بتوان مانیتورینگ داخلی انجام داد.
چگونه برای مانیتورینگ قلب جنین آماده شوم؟
- پزشکتان پروسه انجام کار را برای شما توضیح خواهد داد. هرگونه سوالی که قبل از انجام کار دارید را از وی بپرسید.
- ممکن است از شما بخواهند تا فرم رضایت نامه ای را امضا کنید تا اجازه انجام این مراحل را بدهید. فرم رضایت نامه را با دقت بخوانید و هرچه برایتان واضح نبود را بپرسید.
- فرم رضایت نامه برای مانیتورینگ قلب جنین ممکن است بخشی از رضایت نامه شما برای زایمان و تولد نوزاد باشد.
- در صورتی که به هر گونه دارو، لاتکس، نوار و بی حس کننده ای حساس هستید یا آلرژی دارد به پزشکتان اطلاع دهید.
- در صورتی مانیتورینگ قلب جنین همزمان با دیگر تست های مانیتورینگ انجام شود، ممکن است به شما بگویند که قبل از تست یک وعده غذایی میل کنید. این به فعالیت بیشتر جنین کمک می کند.
- قبل از جایگذاری دستگاه داخلی، باید کیسه آمنیوتیک پاره شده و دهانه رحم حدود چند سانت متسع گردد.
- هرگونه دستور عمل دیگری که پزشکتان به شما می دهد را رعایت کنید تا آماده شوید.
در مانیتورینگ قلب جنین چه اتفاقی می افتد؟
ممکن است مانیتورینگ قلب جنین را در مطب پزشک یا در زمان بستری در بیمارستان انجام دهید. نحوه انجام تست بسته به شرایط شما و تصمیم پزشکتان می تواند متفاوت باشد.
به طور معمول مانیتورینگ قلب جنین این فرایند را دنبال می کند:
مانیتورینگ خارجی قلب جنین
- بسته به نوع آزمایش، ممکن است از شما خواسته شود تا از کمر به پایین لباستان را در بیاورید. یا ممکن است همه لباس هایتان را در بیاورید و گان بیمارستانی بپوشید.
- به پشت بر روی تخت معاینه دراز می کشید.
- پزشک ژلی شفاف را بر روی شکمتان می ریزد.
- پزشک ترانسدیوسر را بر روی پوستتان می کشد و آن را به اطراف حرکت می دهد (جابجا می کند) تا اینکه ضربان قلب جنینی را پیدا کند. شما می توانید صدای ضربان قلب جنین را با داپلر یا مانیتوری الکترونیک بشنوید.
- در طی زایمان، پزشک ممکن است ضربان قلب جنین را ، بسته به شرایط شما یا نوزادتان، با فاصله های زمانی یا به صورت پیوسته چک کند.
- برای مانیتورینگ الکترونیک مداوم ، پزشک ترانسدیوسر را با کابلی به مانیتور وصل می کند. کمربند عریض الاستیکی ای دور شما جهت نگهداری ترانسدیوسر در جایش بسته می شود.
- پزشک ضربان قلب جنین را ثبت می کند. در مانیتورینگ پیوسته، الگو قلب جنینی بر روی نمایشگر کامپیوتری نمایان شده و بر روی کاغذ چاپ می شود.
- در صورت مانیتورینگ خارجی قلب جنین بدون وقفه، نمی توانید از تخت خارج شوید.
- هنگامی که مراحل به اتمام رسید، پزشک ژل را پاک می کند.
مانیتورینگ داخلی قلب جنین
- باید لباس هایتان را دربیاورید و گان بیمارستانی بپوشید.
- بر روی تخت معاینه دراز می کشید. پاها به شکلی مانند حالت معاینه لگنی قرار می گیرد.
- پزشکتان دستکش پوشیده و آزمایش واژینال را جهت بررسی میزان اتساع یافتگی دهانه رحم انجام می دهد. این مرحله ممکن است اندکی ناراحت کننده باشد.
- در صورتی که کیسه آمنیوتیک همچنان سالم باشد، پزشک ممکن است غشای آن را با ابزاری پاره کند و شما خروج مایعی گرم را از واژنتان احساس خواهید کرد.
- پزشک بخشی از بدن جنین را در ورودی دهانه رحم با دستکش لمس خواهد کرد که معمولا سر نوزاد می باشد.
- پزشک لوله ای نازک (کاتتر) را درون واژن قرار می دهد. سیمی کوچک را در انتهای کاتتر و بر روی پوست سر جنین قرار می دهد. آن را به آرامی بر روی پوست سر جنین قرا می دهد.
- پزشک کاتتر را بر می دارد و سیم را بر روی پوست سر جنین باقی می گذارد.
- پزشک سیم را به کابل مانیتوری وصل می کند. او همچنین آن را به کمک باندی دور رانتان در محل نگه می دارد.
- ممکن است بخاطر مانیتور پیوسته ضربان قلب جنین ، نتوانید از تخت خارج شوید.
- هنگامی که نوزاد به دنیا می آید، پزشک سیم را قطع می کند.
بعد از مانیتورینگ قلب جنین چه اتفاقی می افتد؟
بعد از مانیتورینگ خارجی قلب جنین به مراقبت ویژه ای نیاز ندارید. می توانید رژیم غذایی و فعالیت عادی تان را از سر بگیرید مگر اینکه پزشکتان توصیه دیگری به شما بکند.
بعد از مانیتورینگ داخلی قلب جنین، پزشک پوست سر نوزاد را برای عفونت، کبودی یا پارگی بررسی می کند. پزشک آن ناحیه را با ماده ضد عفونی کننده تمیز می کند.
پزشک شما بسته به شرایط شما ممکن است دستورات دیگری بدهد.
اقدامات لازم قبل از انجام مانیتورینگ قلب جنین
قبل از اینکه تست یا پروسه درمانی را قبول کنید، نسبت به موارد زیر آگاهی کسب کنید:
- نام تست یا پروسه درمانی
- علت اینکه در حال انجام این تست یا پروسه درمانی هستید
- نتایج مورد انتظار و تفسیر و معنی آنها
- خطرات و فواید تست یا پروسه درمانی
- عوارض جانبی و مشکلات احتمالی چه هستند؟
- زمان و مکانی که تست را انجام خواهید داد
- چه کسی تست را انجام خواهد داد و کیفیت کاری و صلاحیت او در چه حد است؟
- در صورتی که تست را انجام نمی دادید چه اتفاقی می افتاد؟
- هرگونه تست یا پروسه جایگزین که بهش فکر می کنید
- نتایج را کی و چگونه دریافت خواهید کرد؟
- در صورتی که بعد از انجام تست، سوال یا مشکلی داشتید به چه کسی می توانید مراجعه کنید؟
- میزان هزینه ای که برای تست یا پروسه درمانی باید بپردازید