فتق و پلن های درمانی آن
اغلب فتق ها زمانی رخ می دهند که قسمتی از روده یا صفاق از شکاف دیواره ی شکم عبور می کند. صفاق صفحه ای است که حفره شکم را پوشانده و بیشتر اندام های شکم را در بر می گیرد. کیسه بیرون زده که فتق یا کیسه فتق نامیده می شود ، ممکن است شامل قسمت هایی از اندام ها مانند روده یا معده باشد. برآمدگی معمولاً از بیرون دیده می شود. این که آیا فتق باعث ایجاد مشکل می شود یا خیر بستگی به محل و وسعت آن دارد.
رایج ترین انواع فتق
- فتق اینگوینال: در یک نقطه ضعیف بالای رباط اینگوینال ، که بالای کشاله ران است ، رخ می دهد. این مورد شایع ترین نوع فتق است که معمولاً مردان را تحت تأثیر قرار می دهند.
- فتق فمورال: در قسمت فوقانی ران ، زیر رباط اینگوینال رخ می دهد. عمدتا در زنان اتفاق می افتد.
- فتق های اینسیژینال (برشی): در بافت اسکار ناشی از برش های جراحی، (بریدگی) ایجاد می شود. دیواره شکم در آنجا ضعیف تر است ، بنابراین فتق بیشتر محتمل است.
- فتق نافی: در نقطه ضعف دیواره شکم در نزدیکی ناف بوجود می آید. آنها بیشتر در نوزادان و بزرگسالان دارای اضافه وزن شایع هستند.
- فتق اپی گاستریک: در دیواره شکم بین استرنوم تا ناف اتفاق می افتد.
- فتق های دیافراگمی کمی متفاوت هستند زیرا نمی توانید آنها را از بیرون ببینید. هنگامی رخ می دهد که یکی از شکاف های دیافراگم بزرگتر شود و صفاق یا قسمتی از معده از شکم به سمت ناحیه قفسه سینه حرکت کند. فتق هایی که از بیرون نمی توانید مشاهده کنید ، گاهی اوقات به عنوان "فتق داخلی" نامیده می شوند.
اکثر فتق ها به خودی خود برطرف نمی شوند اما یک استثنا، فتق نافی در نوزادان است. این موارد معمولاً خود به خود در دو سال اول زندگی نوزاد از بین می روند.
علائم فتق
اغلب فتق ها را می توان احساس کرد یا حتی به صورت برآمدگی میتوان دید. آنها همیشه علائم ایجاد نمی کنند. اما ممکن است منجر به درد ، سوزش ، احساس فشار یا کشش در جدار شکم شوند، به ویژه در هنگام فشار فیزیکی.
برخی از افراد تنها زمانی علائم را نشان می دهند که ماهیچه های شکم خود را زیاد منقبض می کنند. اگر قسمتی از روده توسط فتق گیر بیوفتد و فشرده شود ، افراد ممکن است در هضم غذا دچار مشکل شوند. در مردانی که فتق اینگوینال دارند ، بافت ممکن است به داخل کیسه بیضه بیفتد و باعث تورم زیاد شود (فتق بیضه). درد شدید یا ناگهانی جدید در ناحیه فتق ، یا تهوع و استفراغ علاوه بر درد ، می تواند نشانه انسداد یا قطع کیسه فتق باشد (استرنگولیشن). این حالت می تواند منجر به عوارض جدی مانند پریتونیت (التهاب صفاق) شود. فتق های بزرگ و به وضوح قابل مشاهده بسیار ناخوشایند هستند و می توانند بسیار ناراحت کننده باشند.
علائم ناشی از فتق دیافراگم با علائم ایجاد شده توسط فتق هایی که از شکاف دیواره شکم بیرون می زنند (فتق دیواره شکم) متفاوت است، فتق های داخلی می تواند منجر به سوزش سر دل ، مشکل در بلع و مشکلات تنفسی شود. علائم را می توان با دارو درمان کرد و فتق را می توان با جراحی برطرف کرد.
علل و عوامل خطر فتق
دو عامل افزایش دهنده خطر فتق عبارتند از:
- ضعف ماهیچه های شکمی
- ضعیف بودن بافت همبند شکم
برخی از افراد با بافت همبند ضعیف متولد می شوند ، در حالی که در برخی دیگر در سنین بالاتر ضعیف می شوند. بیماری ها یا جراحی همچنین می تواند بافت و ماهیچه ها را ضعیف کند. اضافه وزن فشار را در شکم افزایش می دهد اما این فقط خطر فتق های برشی و نافی را افزایش می دهد و بر خطر فتق اینگوینال تأثیر نمی گذارد. تومورها یا تجمع مایع در شکم می تواند فشار بر دیواره شکم را نیز افزایش دهد. فتق دیواره شکم نیز در زنان باردار شایع تر است.
استعمال دخانیات و بیماری هایی مانند دیابت می تواند روند صحیح ترمیم زخم ها پس از جراحی را دشوارتر کند ، که این امر احتمال فتق های برشی را بیشتر می کند. بلند کردن اجسام سنگین ، سرفه و فشار می تواند باعث افزایش اندازه فتق های موجود شود. این که آیا این موارد می تواند باعث ایجاد فتق در وهله اول شود ، احتمالاً به نوع فتق بستگی دارد. به طور مثال مشخص نیست که این مورد در مورد فتق اینگوینال نیز صادق است یا خیر.
اپیدمیولوژی
فتق اینگوینال شایع ترین نوع فتق است: از هر ۱۰۰ مرد ۲۵ نفر و از هر ۱۰۰ زن ۲ نفر حداقل در یک مقطع از زندگی خود حداقل یک فتق ناحیه اینگوینال دارند.
دومین نوع رایج فتق ، فتق نافی و برشی است. بسته به نوع جراحی انجام شده ، از هر ۱۰۰ نفر ، ۱۵ نفر بعد از جراحی که شامل برش دیواره شکم آنها می شود ، دچار فتق برشی می شوند. فتق های اپی گاستریک ، فتق ران (فمورال) و فتق دیافراگم کمتر دیده می شوند.
اثرات فتق
در صورت عدم درمان ، فتق می تواند با گذشت زمان بزرگتر شود ، بیشتر نمایان شود و مشکلات بیشتری ایجاد کند. اگرچه این مشکلات به ندرت جدی هستند. اما گاهی اوقات کیسه فتق منقبض می شود و برای مثال ممکن است قسمتی از روده را به دام بیندازد. این می تواند باعث انسداد روده شود، که منجر به درد شدید ، تهوع و استفراغ می شود. احتمال وقوع این اتفاق در مورد فتق ران بیشتر از فتق اینگوینال است ، زیرا دهانه آن باریک تر است.
اگر رگ های خونی نیز منقبض شوند ، بافت کیسه فتق ممکن است بمیرد و منجر به پریتونیت (التهاب صفاق) شود. در موارد نادر ، پوست فتق ممکن است نازک شده و بمیرد. اگر این اتفاق بیفتد ، ناحیه ممکن است ملتهب شود یا فتق از پوست عبور کند. فتق های پیچ خورده (استرانگوله) همیشه اورژانسی هستند و باید در عرض چند ساعت عمل شوند. بنابراین بهتر است بلافاصله با اورژانس تماس بگیرید یا از شخصی بخواهید که شما را به بیمارستان برساند.
تشخیص فتق
فتق اغلب به وضوح قابل تشخیص است. پزشک ابتدا در حالی که بیمار ایستاده است نگاهی می اندازد و از او می خواهد عضلات شکم خود را سفت کرده و سرفه کند. سپس از بیمار خواسته می شود که دراز بکشد. این امر باعث می شود پزشک متوجه شود کیسه فتق چقدر بزرگ است و ببیند آیا می توان آن را به داخل شکم فشار داد(جا انداخت) یا خیر. از یک گوشی پزشکی می توان برای شنیدن صداهای روده در کیسه فتق استفاده کرد. گاهی اوقات سونوگرافی نیز انجام می شود. به ندرت به اشعه ایکس ، CT (توموگرافی کامپیوتری) یا MRI (تصویربرداری رزونانس مغناطیسی) نیاز است.
پیشگیری از فتق
این که آیا می توان از فتق جلوگیری کرد یا خیر ، بستگی به نوع فتق دارد. برای جلوگیری از فتق های برشی ، از فشار ناشی از مواردی مانند حمل اجسام سنگین پس از جراحی در ابتدا اجتناب کنید. اگر خطر عود بسیار زیاد باشد ، می توان از مش مصنوعی (در جراحی)به عنوان یک اقدام پیشگیرانه استفاده کرد. کاهش وزن می تواند خطر ابتلا به فتق های برشی و نافی (فتق "بعد از عمل" و "شکم") را کاهش دهد. اما کاهش وزن خطر ابتلا به فتق کشاله ران (کشاله ران) را کاهش نمی دهد. مشخص نیست که آیا حمل اجسام سنگین احتمال فتق اینگوینال را افزایش می دهد یا خیر.
ترک سیگار می تواند به ترمیم بهتر زخم های جراحی کمک کند ، که احتمالاً خطر فتق های برشی را کاهش می دهد. همچنین مهم است که مطمئن شوید شرایط پزشکی مانند دیابت و کم خونی به درستی درمان می شوند زیرا می توانند بر بهبود زخم ها نیز تأثیر بگذارند.
درمان فتق
جراحی تنها گزینه درمان موفق فتق است که شامل هل دادن کیسه فتق به داخل شکم یا برداشتن آن و بستن شکاف در دیواره شکم با بخیه است. یک مش مصنوعی خوب معمولاً روی ناحیه آسیب دیده قرار می گیرد تا دیواره شکم را تقویت کرده و از برگشت فتق جلوگیری کند. در جراحی باز ، عمل از طریق یک برش بزرگتر در محل فتق انجام می شود. در جراحی با حداقل تهاجم (که به آن جراحی لاپاراسکوپی یا keyhole نیز گفته می شود) چندین برش کوچکتر ایجاد می شود. شکم یا دیواره شکم با قرار دادن وسایل جراحی و یک لوله ظریف با دوربین متصل به آن (لاپاراسکوپ) از طریق برش ها عمل می شود. این دوربین به جراح این امکان را می دهد که داخل شکم را روی صفحه مشاهده کند. گزینه های جراحی بستگی به مواردی مانند نوع و اندازه فتق دارد. فتق همیشه لازم نیست عمل شود. اگر آنها مشکلی ایجاد نکنند و خطر عوارض کم باشد ، نیازی به جراحی نیست. این امر در مورد افراد بسیار پیر ، ضعیف یا مریض جدی نیز صادق است که دارای فتق هستند که خطری حاد ندارد. از طرف دیگر ، افرادی که دارای فتق اینگوینال هستند ، معمولاً توصیه می شود که جراحی کنند. کمربندهای فتق (باندهای تنگ و کمربند مانند) اغلب در گذشته برای جلوگیری از برآمدگی فتق از شکم استفاده می شد. هرچند امروزه این کار توصیه نمی شود ، زیرا فتق را از بین نمی برد و می تواند عوارض جانبی مانند زخم فشاری (زخم بستر) را به همراه داشته باشد.
مطالب این مقاله توسط سید مصطفی زمانی و عرفان باروتچی، دانشجویان علوم پزشکی گردآوری و صحت علمی آن بررسی شده است.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK395554/
- Dietz UA, Menzel S, Lock J, Wiegering A. The Treatment of Incisional Hernia. Dtsch Arztebl Int 2018; 115(3): 31-37. [PMC free article] [PubMed]
- Fitzgibbons RJ, Forse RA. Clinical practice. Groin hernias in adults. N Engl J Med 2015; 372(8): 756-763. [PubMed]
- HerniaSurge Group. International guidelines for groin hernia management. Hernia 2018; 22(1): 1-165. [PMC free article] [PubMed]
- Sanders DL, Kingsnorth AN. The modern management of incisional hernias. BMJ 2012; 344: e2843. [PubMed]
- Svendsen SW, Frost P, Vad MV, Andersen JH. Risk and prognosis of inguinal hernia in relation to occupational mechanical exposures - a systematic review of the epidemiologic evidence. Scand J Work Environ Health 2013; 39(1): 5-26. [PubMed]
- Treadwell J, Tipton K, Oyesanmi O, Sun F, Schoelles K. Surgical options for inguinal hernia: comparative effectiveness review. August 2012. (AHRQ Comparative Effectiveness Reviews; Volume 70). [PubMed]
- IQWiG health information is written with the aim of helping people understand the advantages and disadvantages of the main treatment options and health care services.
- Because IQWiG is a German institute, some of the information provided here is specific to the German health care system. The suitability of any of the described options in an individual case can be determined by talking to a doctor. We do not offer individual consultations.
- Our information is based on the results of good-quality studies. It is written by a team of health care professionals, scientists and editors, and reviewed by external experts. You can find a detailed description of how our health information is produced and updated in our methods.