سل و راه های درمان آن

 سل (TB) یک بیماری عفونی بالقوه جدی است که عمدتاً ریه ها را تحت تأثیر قرار می دهد. باکتری‌هایی که باعث سل می‌شوند از طریق قطرات کوچکی که از طریق سرفه و عطسه در هوا منتشر می‌شوند و از فردی به فرد دیگر سرایت می‌کنند. این بیماری زمانی که در کشورهای توسعه یافته نادر بوده، اما این عفونت های سل در سال ۱۹۸۵ افزایش یافت که تا حدی به دلیل ظهور HIV، ویروسی که باعث ایدز می شود. HIV سیستم ایمنی فرد را ضعیف می کند، بنابراین نمی تواند با میکروب سل مبارزه کند. در ایالات متحده، به دلیل برنامه های کنترل قوی تر، سل در سال ۱۹۹۳ دوباره شروع به کاهش کرد. اما همچنان یک نگرانی است.

بسیاری از سویه های سل در طول زمان در برابر داروهایی که برای درمان این بیماری استفاده می شوند مقاومت می کنند. افراد مبتلا به سل فعال برای خلاص شدن از شر عفونت و جلوگیری از مقاومت آنتی بیوتیکی باید چندین ماه از انواع داروها استفاده کنند.

 

علائم ابتلا به سل

اگرچه بدن شما می تواند حاوی باکتری هایی باشد که باعث سل می شوند، سیستم ایمنی بدن شما معمولاً می تواند از بیمار شدن شما جلوگیری کند. به همین دلیل، پزشکان بین سل نهفته و فعال افتراق ایجاد میکنند:

• سل نهفته: شما عفونت سل دارید، اما باکتری های بدن شما غیر فعال هستند و هیچ علامتی ایجاد نمی کنند. سل نهفته که سل غیر فعال یا عفونت سل نیز نامیده می شود، مسری نیست. سل نهفته می تواند به سل فعال تبدیل شود، بنابراین درمان مهم است.
• سل فعال: این بیماری که بیماری سل نیز نامیده می شود، شما را بیمار می کند و در بیشتر موارد می تواند به دیگران سرایت کند. ممکن است هفته ها یا سال ها پس از عفونت با باکتری سل رخ دهد. علائم و نشانه های سل فعال عبارتند از: سرفه سه هفته یا بیشتر، سرفه خونی یا مخاطی، درد قفسه سینه یا درد همراه با تنفس یا سرفه، کاهش وزن ناخواسته، خستگی، تب، عرق شبانه، لر، از دست دادن اشتها و ...

سل همچنین می تواند سایر قسمت های بدن شما از جمله کلیه ها، ستون فقرات یا مغز را تحت تاثیر قرار دهد. هنگامی که سل در خارج از ریه شما رخ می دهد، علائم و نشانه ها بسته به اندام های درگیر متفاوت است. به عنوان مثال، سل ستون فقرات ممکن است باعث کمردرد شود و سل در کلیه ها ممکن است باعث ایجاد خون در ادرار شود.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر تب، کاهش وزن بدون دلیل، تعریق شبانه خیس یا سرفه مداوم دارید، به پزشک مراجعه کنید. اینها اغلب نشانه های سل هستند، اما می توانند ناشی از شرایط دیگر نیز باشند. همچنین اگر فکر می کنید در معرض سل قرار گرفته اید، به پزشک خود مراجعه کنید. مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها توصیه می کند که افرادی که در معرض خطر ابتلا به سل هستند از نظر عفونت نهفته سل غربالگری شوند. این توصیه شامل افرادی می شود که:

مبتلا به HIV/AIDS هستند، از داروهای IV استفاده کنید،با افراد آلوده در تماس هستند،از کشوری هستند که سل در آن شایع است، مانند چندین کشور در آمریکای لاتین، آفریقا و آسیا در مناطقی که سل شایع است، مانند زندان ها یا خانه های سالمندان، زندگی یا کار کنید در مراقبت های بهداشتی کار کنید و افراد با خطر بالای ابتلا به سل را درمان کنید آیا کودکانی که در معرض بزرگسالان قرار دارند در معرض خطر ابتلا به سل هستند.

علل بیماری سل

سل توسط باکتری هایی ایجاد می شود که از طریق قطرات میکروسکوپی منتشر شده در هوا از فردی به فرد دیگر منتقل می شود. این بیماری می تواند زمانی اتفاق بیفتد که فرد مبتلا به نوع فعال و درمان نشده سل سرفه کند، صحبت کند، عطسه کند، تف کند، بخندد یا آواز بخواند.

اگرچه سل مسری است، اما گرفتن آن آسان نیست. احتمال ابتلای شما به سل از فردی که با او زندگی یا کار می کنید بسیار بیشتر از یک غریبه است. اکثر افراد مبتلا به سل فعال که حداقل دو هفته از درمان دارویی مناسب برخوردار بوده اند، دیگر مسری نیستند.

HIV و سل

از دهه 1980، موارد سل به دلیل گسترش HIV، ویروسی که باعث ایدز می شود، به طور چشمگیری افزایش یافته است. HIV سیستم ایمنی را سرکوب می کند و کنترل باکتری سل را برای بدن دشوار می کند. در نتیجه، احتمال ابتلا به سل و پیشرفت از بیماری نهفته به بیماری فعال در افراد مبتلا به HIV بسیار بیشتر از افرادی است که HIV مثبت نیستند.

سل مقاوم به درمان

سل همچنین به دلیل افزایش سویه های مقاوم به دارو یک قاتل اصلی باقی می ماند. با گذشت زمان، برخی از میکروب های سل توانایی زنده ماندن با وجود داروها را پیدا کردند. این تا حدی به این دلیل است که افراد داروهای خود را طبق دستور مصرف نمی کنند یا دوره درمان را کامل نمی کنند. زمانی که آنتی بیوتیک نتواند تمام باکتری های مورد نظر خود را از بین ببرد، گونه های مقاوم به دارو سل ظاهر می شوند. باکتری های زنده مانده به آن دارو و اغلب آنتی بیوتیک های دیگر نیز مقاوم می شوند. برخی از باکتری های سل نسبت به رایج ترین درمان ها مانند ایزونیازید و ریفامپین (ریفادین، ریماکتان) مقاومت نشان داده اند. برخی از سویه های سل نیز نسبت به داروهایی که کمتر در درمان سل استفاده می شوند، مانند آنتی بیوتیک های معروف به فلوروکینولون ها و داروهای تزریقی از جمله آمیکاسین و کاپرومایسین (کاپاستات) مقاومت ایجاد کرده اند. این داروها اغلب برای درمان عفونت هایی استفاده می شوند که به داروهای رایج تر مقاوم هستند.

 

عوامل خطر (ریسک فاکتور ها)

هر کسی ممکن است به سل مبتلا شود، اما برخی عوامل می توانند خطر ابتلا به سل را افزایش دهند، از جمله سیستم ایمنی ضعیف شده، یک سیستم ایمنی سالم اغلب با موفقیت با باکتری سل مبارزه می کند. با این حال، چندین بیماری و دارو می توانند سیستم ایمنی بدن شما را تضعیف کنند، از جمله:

• HIV / AIDS
•  دیابت
• بیماری کلیوی شدید
• سرطان های خاص
• درمان سرطان، مانند شیمی درمانی
• داروهایی برای جلوگیری از رد اعضای پیوندی
• برخی از داروهای مورد استفاده برای درمان آرتریت روماتوئید
• ب یماری کرون و پسوریازیس
• سوء تغذیه یا وزن کم بدن
• سن خیلی کم یا بالا

 

سفر یا زندگی در مناطق خاص

اگر در مناطقی زندگی می کنید، مهاجرت می کنید یا به مناطقی سفر می کنید که میزان ابتلا به سل بالا است، خطر ابتلا شما نیز به سل افزایش می یابد.

این مناطق عبارتند از:

• آفریقا
• آسیا
• اروپای شرقی
• روسیه
• آمریکای لاتین

 

عوامل مؤثر دیگر

• استفاده از مواد مخدر: داروهای IV یا مصرف زیاد الکل سیستم ایمنی شما را ضعیف می کند و شما را در برابر سل آسیب پذیرتر می کند.
• استفاده از تنباکو: مصرف دخانیات خطر ابتلا به سل و مرگ ناشی از آن را به شدت افزایش می دهد.
• کار در مراقبت های بهداشتی: تماس منظم با افرادی که بیمار هستند، شانس شما را برای قرار گرفتن در معرض باکتری سل افزایش می دهد. استفاده از ماسک و شستن مکرر دست ها تا حد زیادی خطر ابتلا را کاهش می دهد. -زندگی یا کار در یک مرکز مراقبت مسکونی:

افرادی که در زندان‌ها، پناهگاه‌های بی‌خانمان‌ها، بیمارستان‌های روان‌پزشکی یا خانه‌های سالمندان زندگی می‌کنند یا کار می‌کنند، به دلیل ازدحام بیش از حد و تهویه ضعیف، همگی در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به سل هستند. زندگی با فرد مبتلا به سل تماس نزدیک با فردی که مبتلا به سل است، خطر ابتلا را افزایش می دهد.

 

عوارض ابتلا به سل

بدون درمان، سل می تواند کشنده باشد. بیماری فعال درمان نشده معمولا ریه های شما را تحت تاثیر قرار می دهد، اما می تواند سایر قسمت های بدن شما را نیز تحت تاثیر قرار دهد. عوارض سل عبارتند از:

• درد ستون فقرات: کمردرد و سفتی از عوارض شایع سل هستند.
• آسیب مفصل: آرتریت ناشی از سل (آرتریت سلی) معمولاً باسن و زانو را درگیر می کند.
• تورم غشاهای پوشاننده مغز (مننژیت): این عارضه می تواند باعث سردرد دائمی یا متناوب شود که برای هفته ها رخ می دهد و تغییرات ذهنی احتمالی را ایجاد می کند.
• مشکلات کبدی یا کلیوی: کبد و کلیه ها به فیلتر کردن مواد زائد و ناخالصی ها از جریان خون کمک می کنند. سل در این اندام ها می تواند عملکرد آنها را مختل کند.
• اختلال های قلبی: به ندرت، سل می تواند بافت هایی را که قلب شما را احاطه کرده اند، آلوده کند و باعث التهاب و تجمع مایعات شود که ممکن است در توانایی قلب شما برای پمپاژ موثر اختلال ایجاد کند. این وضعیت که تامپوناد قلبی نام دارد، می تواند کشنده باشد.

 

پیشگیری از سل

اگر آزمایش شما برای عفونت نهفته سل مثبت باشد، ممکن است پزشک به شما توصیه کند که از داروهایی برای کاهش خطر ابتلا به سل فعال استفاده کنید.

فقط سل فعال مسری است. از خانواده و دوستان خود محافظت کنید اگر مبتلا به سل فعال هستید، معمولاً چند هفته طول می کشد تا با داروهای سل درمان کنید تا دیگر مسری نباشید. این نکات را برای کمک به جلوگیری از بیمار شدن دوستان و خانواده خود دنبال کنید:

• در خانه بمانید،در چند هفته اول درمان به محل کار یا مدرسه نروید یا در اتاقی با افراد دیگر نخوابید.
• اتاق را تهویه کنید،میکروب های سل در فضاهای بسته کوچک که هوا حرکت نمی کند راحت تر پخش می شود. اگر هوای بیرون خیلی سرد نیست، پنجره ها را باز کنید و از یک پنکه برای دمیدن هوای داخل خانه استفاده کنید.
• دهان خود را بپوشانید،هر زمان که می خندید، عطسه می کنید یا سرفه می کنید از دستمال کاغذی برای پوشاندن دهان خود استفاده کنید. دستمال کثیف را در یک کیسه قرار دهید، در آن را ببندید و دور بیندازید.
• ماسک بزنید،استفاده از ماسک صورت هنگامی که در اطراف افراد دیگر در طول سه هفته اول درمان هستید ممکن است به کاهش خطر انتقال کمک کند.

 

دوره ی درمان دارویی خود را به اتمام برسانید

 این مهمترین قدمی است که می توانید برای محافظت از خود و دیگران در برابر سل بردارید. هنگامی که درمان را زود متوقف می کنید یا از دوزهای مصرفی خودداری می کنید، باکتری های سل این شانس را دارند که جهش هایی ایجاد کنند که به آنها اجازه می دهد از قوی ترین داروهای سل زنده بمانند. سویه‌های مقاوم به دارو کشنده‌تر هستند و درمان آن‌ها دشوارتر است.

واکسیناسیون

 در کشورهایی که سل شایع تر است، نوزادان اغلب با واکسن باسیل Calmette-Guerin (BCG) واکسینه می شوند. واکسن BCG برای استفاده عمومی در ایالات متحده توصیه نمی شود زیرا در بزرگسالان بسیار مؤثر نیست. ده ها واکسن جدید سل در مراحل مختلف توسعه و آزمایش هستند.

 

به طور خلاصه

سل (TB) یک عفونت باکتریایی است که از طریق استنشاق قطرات ریز سرفه یا عطسه یک فرد مبتلا منتشر می شود. این بیماری عمدتاً ریه ها را درگیر می کند، اما می تواند هر قسمت از بدن از جمله شکم (شکم)، غدد، استخوان ها و سیستم عصبی را درگیر کند. سل یک بیماری بالقوه جدی است، اما اگر با آنتی بیوتیک مناسب درمان شود، می توان آن را درمان کرد.

 

این مقاله توسط دانشجویان پزشکی،سید مصطفی زمانی و عرفان باروتچی گردآوری و صحت علمی آن مورد تائید قرار گرفت.