همه نکاتی که ضروری است راجع به فشارخون پایین بدانید

ابتدا بحث را با تعاریف ساده ای از چیستی فشارخون و نحوه ایجاد آن شروع خواهیم کرد و سپس دلایل علائم و راه های درمانی فشارخون پایین را بررسی خواهیم کرد.

فشار خون یکی از علائم حیاتی بدن است. فشار خون به نیرویی که خون در طی انقباض و استراحت عضله قلبی به دیواره عروق خونی وارد می کند، اشاره دارد. فشار خون فشار درون شریان ها، عروقی که خون را از قلب دور می کنند، را اندازه گیری می کند. پاسخ دهی شریان ها به جریان خون به تعیین فشار خون کمک می کند.

 

فشار خون پایین چیست؟

فشار خون پایین (هیپوتانسیون) منجر به جریان خون نامناسب و به همین واسطه انتقال ناکافی اکسیژن و مواد مغذی، به قلب، مغز، کلیه ها و دیگر اعضای بدن می گردد. این موضوع تنها در صورتی می تواند خطرناک باشد و فشار خون بسیار پایین باشد که باعث آسیب دائمی شود. بعضی متخصصین فشار خون پایین را برای افراد بالغ پایین تر از ۶۰ روی ۹۰ میلی متر جیوه در نظر می گیرند؛ برخی دیگر در صورت بروز علائم، فشار خون را بسیار پایین می‌دانند.

 

فشار خون سالم

قلب با هر ضربان، خون را به سراسر بدن پمپاژ می کند. فشار وارد شده به شریان ها در طی ضربان قلب، فشار سیستولیک نام دارد. این فشار اولین و بالاترین عدد در اندازه گیری فشار خون می باشد. فشار وارد شده بر شریان ها بین ضربان های قلب، فشار دیاستولیک نام دارد. فشار خون کمتر از ۸۰ روی ۱۲۰ میلی متر جیوه نرمال در نظر گرفته می شود.

 

همچنین ببینید: گرفتن فشارخون با دستگاه دیجیتال بازویی

فشار خون چگونه ایجاد می شود؟

بخش چپ تحتانی قلب (بطن چپ) خون اکسیژن دار را از شش ها دریافت می کند و آن را به سراسر بدن پمپاژ می کند. قلب بین ضربان های قلبی، با خون پر می شود. این مرحله در چرخه قلبی، دیاستول نام دارد. به مرحله ای که قلب، خون را به درون شریان ها پمپاژ می کند، سیستول نام دارد. شما می توانید با قرار دادن انگشتانتان بر روی گردن یا داخل مچ دستتان، ضربان قلبتان را تشخیص دهید. نبضی که احساس می کنید، انقباض بطن چپ قلب است.

 

فشار خون چگونه تعیین می شود؟

عوامل متععدی بر فشار خون تاثیر می گذارند. حجم خون و رفتار دیواره عروق خونی، دو تا از تعیین کننده های اصلی فشار خون می باشند. هرچقدر با هر ضربان، خون بیشتری پمپ شود، فشار خون بالاتر خواهد بود. وجود گرفتگی یا تنگی دیواره شریان که نسبت به جریان خون مقاومت می کنند، فشار خون را افزایش می دهد. حجم خون کمتر و شریان های باز و منعطف، فشار خون را کاهش می دهد.

 

بدن چگونه فشار خون نرمال را حفظ می کند؟

بارورسپتور‌ها (گیرنده های فشاری) سلول های عصبی کوچکی درون شریان های نزدیکِ قلب می باشند که به تنظیم فشار خون کمک می کنند. بارورسپتور ها با کلیه‌ها، شریان‌ها، ورید‌ها و قلب جهت افزایش، کاهش یا حفظ فشار خون مناسب، ارتباط برقرار می کنند. عملکرد بارورسپتورها برای تضمین خون‌رسانی کافی به اعضا و بافت‌های بدن است.

 

سیگنال های ارسالی بارورسپتور به قلب

در صورتی که فشار خون بسیار پایین باشد، بارورسپتور‌ها به قلب سیگنال‌هایی می فرستند که تپش قلب را افزایش داده و خون بیشتری را در هر دقیقه پمپ کند؛ در نتیجه جریان خون بیشتر شده و فشار خون افزایش می‌یابد.

 

سیگنال های ارسالی از بارورسپتور به وریدها

اگر فشار خون بسیار بالا باشد، بارورسپتورها به وریدها سیگنال‌هایی می‌فرستند که آنها را به متسع شدن و ذخیره بیشتر خون در خود و بازگشت میزان کمتری از خون به قلب دستور می دهد. در نتیجه جریان خون کاهش می‌یابد و فشار خون کمتر می‌شود. بلعکس، ورید ها می‌توانند تنگ‌تر شوند و خون بیشتری را به قلب‌ها برگرداند که فشار خون را افزایش می‌دهد.

 

سیگنال های ارسالی بارورسپتور به شریان‌ها

بارورسپتور هنگامی که فشار خون بسیار بالا یا بسیار پایین است به طور مستقیم به شریان‌ها پیام می‌فرستد تا آن را به سطحی مناسب برگرداند. هنگامی که فشار خون پایین است بارورسپتور به شریان ها پیام می دهد که منقبض شوند و هنگامی که فشار خون بالا است بارورسپتور به شریان ها پیام می دهد که استراحت کنند (متسع شوند).

 

سیگنال های ارسالی بارورسپتور به کلیه ها

کلیه با تنظیم میزان تولید ادرار در کنترل فشار خون شرکت می کنند. هنگامی که کلیه‌ها میزان بیشتری آب از خون خارج می کنند، فشار خون کاهش می‌یابد. هنگامی که کلیه‌ها برونده ادرار را کاهش می‌دهند، آب درون خون باقی می‌ماند وفشار خون افزایش می‌یابد. عمل کلیه‌ها بر روی فشار خون نسبت به کنترل بارورسپتور و سیستم‌هایی که به سرعت بر فشار خون اثر می گذارند، کند می باشد و از ساعت ها تا روز ها طول می کشد.

 

آیا فشار خون پایین برای سلامتی مضر است؟

فشار خون پایین با ریسک کمتر ابتلا به بیماری های قلبی، سکته و بیماری های کلیوی و... در ارتباط می باشد. افرادی که فعالیت بدنی منظم دارند، ورزشکار ها، افراد غیر سیگاری و افرادی که وزن مناسب را حفظ می کنند، فشار خون پایین دارند. فشار خون پایین تا زمانی که به علائمی منجر نشود که می توانند به اعضا و بافت های بدن ضرر بزنند، مفید است.

 

نحوه گرفتن فشارخون با نبض و بدون نیاز به دستگاه

علائم و نشانه های فشار خون پایین چیست؟

افراد زیادی فشار خون پایین دارند اما هیچگونه علائمی ندارند. اگر شرایط به اینگونه باشد، فشار خون هیچ گونه عوارضی ندارد. با این حال، دیگر افرادی که فشار خون پایین دارند، سرگیجه و سبکی سر را تجربه می کنند که نشانه این سات که جریان خون کافی به مغز نمی رسد. این موضوع به نوبه خود می تواند منجر به ضعف، حالت تهوع، گیجی و تاری دید شود. فشار خون پایین می تواند بر دیگر اعضای بدن تاثیر بگذارد و منجر به تنگی نفس، غش کردن، درد قفسه سینه، سرد شدن پوست شود.

 

دلایل فشار خون پایین چیست؟

فشار خون پایین می تواند تحت شرایطی که میزان کشش دیواره عروق و حجم خون کاهش یافته است، بوجود بیاید. دهیدراته شدن (از دست دادن آب) و خونریزی دو مثال از شرایطی هستند که حجم خون را کاهش می‌دهند. شرایطی که میزان خون پمپاژ شده از قلب را کاهش می‌دهند (از جمله بیماری های مربوط به عضله قلبی و حمله قلبی) می‌تواند با فشار خون پایین تر مرتبط باشد. آسیب دیدگی های نخاعی و عوارض جانبی یک سری دارو‌های خاص نیز می‌توانند باعث افت فشار خون شوند.

 

دلایل عصبی فشار خون پایین

عملکرد صحیح سیستم عصبی مرکزی برای حفظ فشار خونِ مناسب، ضروری می باشد. هنگامی که عصب «واگ» بیش از حد تحریک می شود، ورید ها متسع شده و خون به میزان ناکافی به قلب بر میگردد و فشار خون می تواند کاهش یابد. سنکوپ وازوواگال (Vasovagal syncope) اصطلاحی است برای نوعی از غش کردن که هنگامی رخ می دهد که عصب واگ بیش از حد تحریک می‌شود. سنکوپ وازوواگال ممکن است برای افرادی رخ دهد که نسبت به درد بسیار حساس هستند و یا توان دیدن خون را ندارند. در این موراد عصب واگ بیش از حد تحریک می شود و فرد غش می کند. این نوع از غش کردن ممکن است به علت زور زدن در هنگام دفع مدفوع یا ادرار رخ دهد.
در بعضی انواع از آسیب های نخاعی، آدرنالین به شریان ها نمی رسد و در این صورت، شریان باز می ماند و فشار خون مناسب حفظ نمی شود.

 

دلایل غیر عصبی فشار خون پایین

شرایطی که ارتباطی به سیستم عصبی ندارند نیز می‌توانند باعث فشار خون پایین شوند. هرچیزی که باعث از دست دادن مایعات بدن شود، از جمله دهیدراته شدن به علت اسهال، استفراغ یا خونریزی، می‌تواند باعث فشار خون پایین شود. نقص عملکردی غده آدرنال (فوق کلیه)، بارداری و خونریزی نیز می تواند باعث کاهش فشار خون شود.

 

دارو هایی که می‌توانند باعث فشار خون پایین شوند

دارو هایی که برای درمان شرایطی غیر از فشار خون پایین مصرف می شوند می توانند به عنوان عوارض جانبی شان باعث فشار خون پایین شوند. قرص های تقویت نعوظ از جمله سیلدنافیل (ویاگرا)، دارو های ضد افسردگی سه حلقه ای از جمله قرص آمی تریپتیلین (الاویل) و دارو های پارکینسون از جمله لوودوپا-کربی دوپا (سینمت) چند مورد از داروهایی هستند که از عوارض جانبی آنها می تواند فشار خون پایین باشد. دارو های ضد درد نارکوتیک(مخدر) نیز فشار خون را پایین می آورند. 

هنگامی که دارو های فشار خون به خوبی عمل می کنند، ممکن است فشار خون پایین حاصل شود. مسدود کننده‌های گیرنده آنژیوتانسین (ARBs)، مسدود کننده‌های کانال کلسیمی (CCBs)، مسدود کننده‌های بتا و دیورتیک‌ها (دارو های ادرار آور) چند مورد از دارو‌های فشار خون می‌باشند.

 

دیگر شرایطی که باعث فشار خون پایین می‌شوند

گاهی اوقات عفونتی قارچی یا باکتریایی از قسمتی از بدن وارد خون می شود. این نوع از عفونت‌ها، «سپتیسمی» نام دارد. این عفونت به طور بالقوه خطرناک است و ممکن است باعث افت فشار خون شدید شود که شوک سپتیک نامیده می شود و می تواند به ارگان های بدن آسیب برساند. سپتیسمی می تواند به علت دیورتیکولیت، ذات الریه، عفونت مجاری ادراری و دیگر عفونت ها ایجاد شود.

بعضی افراد نسبت به بادام زمینی، رنگ IV (ماده ای که هنگام عکس برداری با اشعه X به درون ورید تزریق می کنند)، نیش زنبور، آنتی بیوتیک ها و مواد و غذاهای دیگر ، واکنش آلرژیک شدید و گاها کشنده نشان می دهند. واکنش آبشاری آلرژیک، منجر به انتشار موادی جهت مبارزه با عوامل بیگانه می شود که باعث افت شدید فشار خون می شود. رخ دادن واکنش های آنافیلاکتیک بسیار نادر است. 

 

نحوه تشخیص فشار خون پایین

برای تشخیص فشار خون پایین، پزشک فشار خون بیمار را در هر دو حالت دراز کشیده و ایستاده می‌سنجد. افراد دارای فشار خون پایین ممکن است هنگام ایستادن دچار سبکی سر و سر گیجه شوند. گاهی اوقات ضربان قلب برای جبران کردن فشار خون پایین، افزایش می یابد. بعد از اینکه پایین بودن فشار خون تایید شد، پزشک دلیل این مشکل را شناسایی می کند. گاهی اوقات علت فشار خون پایین به راحتی قابل تشخیص است، مانند زمانی که فرد دارای جراحتی در حال خونریزی است، اما در بیشتر مواقع پزشک مجبور است تست های دیگری را انجام دهد تا علت فشار خون پایین را بفهمد.

 

فشار خون پایین چگونه درمان می شود؟

هر شخصی که دارای فشار خون پایین است یا بر این باور است که دارای فشار خون پایین می باشد باید توسط پزشک مورد ارزیابی قرار بگیرد. حتی در صورتی که فشار خون پایین باعث هیچگونه علائمی نشود، همچنان بیمار باید مورد بررسی قرار بگیرد. درمان فشار خون پایین بسته به نوع علت و عامل آن، متفاوت می باشد. در صورتی که بیمار در حال مصرف دارو های درمان فشار خون بالا می باشد، میزان دوز مصرفی آن باید تنظیم شود. درصورتی که از دست دادن مایعات به خاطر اسهال یا استفراغ باعث افت فشار خون شده باشد، تزریق وریدی مایعات می تواند جهت برگرداندن فشار خون به حالت عادی در دستور کار قرار گیرد.