مراحل انجام آنژیوگرافی
در مقاله قبلی (آنژیوگرافی چیست؟) به تعریف آنژیوگرافی و انواع آن پرداختیم، در این بخش سعی داریم تا در ادامه اطلاعات مربوط به آنژیوگرافی، بخش های متفاوت تری از آن را مورد بررسی قرار دهیم تا مجموعه‌ی اطلاعات شما را درباره‌ی آنژیوگرافی تکمیل کنیم.
اقدامات قبل از آنژیوگرافی
عموما قبل از شروعآنژیوگرافی از فرد، تصویربرداری از طرق اِم آر آی (MRI) یا سی تی اسکن گرفته میشود تا مشکلات قلبی به دقت توسط پزشک مشخص شود. ۸ ساعت پیش از شروع آنژیوگرافی نباید غذایی خورده یا نوشیده شود و بعد از آن نیز به علت سرگیجه بهتر است تا فرد به مدت ۲۴ ساعت استراحت کند تا به شرایط اولیه خود بازگردد. شرح‌حال کامل از بیمار، که شامل سابقه‌ی قبلی بیماری قلبی عروقی یا شکایت فعلی او نیز هست، گرفته میشود. حتما اگر بیمار داروی خاصی مصرف میکند، پیش از شروع آنژیوگرافی باید تمامی اطلاعات آن اخذ شود؛ به خصوص دارو‌های که احتمال خطر خونریزی را بیشتر می‌کنند، در اخذ شرح‌حال بسیار اهمیت دارند. علاوه بر شرح‌حال دارویی، شرح‌حال حساسیت‌های دارویی یا حساسیت به ماده‌ی حاجب نیز باید مورد بررسی قرار گیرد. بارداربودن بیمار نیز باید مشخص و در پرونده‌ی بیمار ثبت شود. به صورت کلی، شرح‌حال بیمار از قبل توسط پزشک معالج گرفته شده و سپس قبل از انجام آنژیوگرافی نکات و اطلاعات لازم و حساس مربوط به این فرایند، مجددا ارزیابی میشود.
اقدامات حین آنژیوگرافی
در ابتدا، بیمار به پشت خوابانده میشود تا توسط اشعه ایکس از او عکس برداری شود. در این مرحله ممکن است برای جلوگیری از منحرف‌شدن و به هم خوردن زاویه تصویر برداری مجبور باشید پاها یا سینه‌ی بیمار را به جایی ببندید.
در صورت عدم وجود منع پزشکی، به مریض داروی آرام بخش تزریق میشود که ممکن است باعث خواب آلودگی او شود و گاها شخص به خواب برود، اما گاهی اوقات چون لازم است بعضی دستورات پزشکی را بیمار حین انجام فرآیند انجام دهد، نیاز است که بیمار بیدار باشد.
سپس، الکترودهای نوار قلب بر سینه بیمار قرار داده میشود تا وضعیت قلب او در طول آنژیوگرافی کنترل شود و همچنین از فشارسنج نیز برای بررسی فشار خون مریض و با پالس اکسی متر هم میزان اکسیژن خون کنترل میشود.
سپس، آن بخشی که قرار است تا کاتتر را وارد آن کنیم، کاملا ضد عفونی و بی حس می‌کنیم. در صورت وجود موی بدن در قسمتی که قرار است لوله کاتتر به آن وارد شود، آن قسمت تراشیده میشود. بعد از آن یک لوله باریک و بلند به نام کاتتر Catheter به یکی از سرخرگ های ران یا دست وارد می شود.
احتمالا در این لحظه بیمار احساس فشار ضعیفی در داخل رگ خود حس میکند. عموما وقتی که کاتتر داخل رگ میشود دردی در درون آن حس نمیشود ولی در محل ورود ممکن است که درد و سوزش خفیفی حس شود. بعد از آن پزشک متخصص، لوله را به سمت عروق مورد نظر هدایت میکند.
در این مرحله کمی مایع حاجب یا همان جوهر نمایان کننده در ناحیه مورد نظر به خون تزریق میشود که همانظور که قبلا گفته شد کار تشخیص میزان انسداد عروق را از طریق اشعه ایکس برای پزشک ساده‌تر میکند.
در این زمان ممکن است پزشک متناسب با محل مورد معاینه از بیمار بخواهد سرفه کند، نفس عمیق بکشد یا وضعیت فیزیکی خود را تغییر دهد. تصویر تهیه شده از رگهای مریض با وضوح کامل هرگونه گرفتگی یا آسیب در رگ هایش را نشان خواهد داد.
اقدامات پس از آنژیوگرافی
بعد از پایان آنژیوگرافی باید محلی که برش داده شده است، پانسمان شود تا از خونریزی جلوگیری شود. لازم است تا بیمار ۴ ساعت در بیمارستان استراحت کند تا علائم او مرتبا چک شود. اگر محل ورود کاتتر در ران بوده باشد، ممکن است تا پزشک از بیمار بخواهد تا در جهت خاصی دراز بکشد و چند ساعت در آن حال بماند.
بخاطر ماده‌ی حاجبی که وارد بدن شده و خطر احتمالی که برای کلیه ها وجود دارد، بهتر است تا به بیمار توصیه شود که آب زیادی مصرف کند.
با پیشرفت‌هایی که در انجام این پروسه به دست رسیده است، آنژیوگرافی اقدام پرخطری به حساب نمی‌آید و فرآیند آن نهایتا ۲ الی ۳ ساعت بیشتر طول نمی¬کشد، اما رعایت موارد احتیاطی باعث میشود تا خطرات آن به حداقل برسد.
چنانچه آنژیوگرافی قلب انجام داده‌اید:
حتما بعد از آن باید بیمار استراحت کند و مقدار زیاد مایعات بنوشد. اگر هم مشروبات الکلی یا دخانیات مصرف میکند حتما باید استفاده از آنها را برای مدتی قطع کند.
پانسمان را ۲۴ ساعت بعد از آنژیوگرافی باز کنید ولی درصورتی که همچنان مایعی از محل زخم تراوش میشود، به مدت ۱۲ ساعت دیگر محل زخم را ببندید.
تا ۲ روز به هیچ عنوان فعالیت های سنگین بدنی یا مقاربت انجام ندهید و تا ۳ روز بجای استحمام از وان آب گرم استفاده کنید و از استعمال هر ماده‌ای مثل لوسیون یا کرم بر روی زخم خودداری کند.
عوارض آنژیوگرافی
با اینکه پیشرفت های زیادی در تکنولوژی آنژیوگرافی صورت گرفته است، اما باید بدانیم که این روش یک روش تهاجمی است و بدون هیچ خطر و عوارض نیست و در مواردی نیز مشکلاتی را برای برخی از بیماران ایجاد کرده است. از جمله عوارض آن قرار گیری در معرض تابش پرتو ایکس است که بخاطر کم بودن مدت قرار گیری در مقابل آن عموما مشکل خاصی را برای بیمار ایجاد نمی‌کند. اما علاوه بر این موارد، بعضی عوارض دیگری نیز وجود دارد که گاها به علت آنژیوگرافی ایجاد میشود از جمله آن ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سکته مغزی
- حمله قلبی
- آسیب دیدگی رگی (سرخرگ ) که کاتتر را درون آن فرو بردیم
- آریتمی قلبی
- لخته شدن خون
- وجود آلرژی به ماده حاجبی که وارد رگ¬ها می¬شود
- زیاد بودن خونریزی و یا کبودی
- کاهش فشار خون
- ایجاد مشکل در کلیه
- عفونت کردن محل ورود و یا نقاط دیگر
گاهی ممکن است بعد از آنژیوگرافی، بیمار حس خارش، سردی یا سوزش داشته باشد. چنان چه با این موارد روبرو شدید حتما به پزشک خود اطلاع دهید تا وضعیتتان چک شود.
دراین مقاله و مقالات قبلی سعی کردیم تا هرانچه لازم است درباره آنژیوگرافی بدانید را در اختیارتان قرار دهیم.