صرع چیست؟ علائم، علل و درمان

صرع گروهی از اختلالات مرتبط در سیستم های الکتریکی مغز است که مشخصه‌ی آنها تمایل به ایجاد حملات مکرر است. حملات باعث تغییر در حرکت، رفتار، احساس یا آگاهی از جمله از دست دادن هوشیاری یا تشنج می‌شوند که در اکثر افراد از چند ثانیه تا چند دقیقه طول می‌کشد. حملات ممکن است در کودکان و بزرگسالان رخ دهند. 

صرع نوعی بیماری روانی یا اختلال عملکرد فکری نیست و باید بدانیم هر کسی دچار تشنج می‌شود لزوماً صرع ندارد.

 

علائم صرع

اکثر افراد صرع را با تشنج‌‌ها برابر می‌دانند، اما حملات صرعی می‌توانند علائم مختلفی را ایجاد کنند؛ دو گروه بزرگ از حملات منطقه‌ای و تعمیم‌یافته ‌نامیده می‌شوند. علائم ممکن است از تشنج‌های کل بدن گرفته تا فقط خیره شدن به فضا تا گرفتگی عضلانی که به سختی قابل مشاهده است، متغیر باشند. هر نوع حمله دارای مجموعه‌ی مشخصی از علائم است؛ بخش‌های زیر برخی از این نوع حملات و علائم آنها را بیان میکنند. حملات پنهان

حملات پنهان

علائم قطع ارتباط با محرک های اطراف را ایجاد می‌کنند؛ به نظر می‌رسد بیمار «از بدن خود غایب است» و برای چند ثانیه با حلت منگ خیره می‌شود و سپس حالت طبیعی پیدا می‌کند و هیچ خاطره‌ای از این رویداد ندارد. این انواع حملات ممکن است در از حدود ۴ تا ۱۴ سالگی شروع شوند؛ برخی از افراد ممکن است روزانه بسیاری از آنها را تجربه کنند. برخی از کودکان و تعداد اندکی از بزرگسالان ممکن است سالها قبل از تشخیص حملات پنهان داشته باشند زیرا آنها مدت کوتاهی طول می‌کشند و مراقبین یا بستگان ممکن است متوجه این حملات نشوند.    

حملات تونیک کلونیک تعمیم یافته

برخلاف حملات پنهان، حملات تونیک-کلونیک تعمیم‌یافته ‌(حملات گرندمال) به راحتی تشخیص داده می‌شوند. این حملات معمولاً با سفت شدن بازوها و پاها و به دنبال آن حرکتات پرشی اندام‌ها شروع می‌شوند. بسیاری از افراد ممکن است هنگام حمله از حالت ایستاده سقوط کنند؛ ممکن است کنترل مثانه یا روده از بین برود و فرد ممکن است زبان و/یا بافت گونه‌ی خود را گاز بگیرد. تشنج‌ها ممکن است تا حدود سه دقیقه طول بکشد، پس از آن فرد ممکن است احساس ضعف و گیجی کند. تشنج های تونیک-کلونیک که بیش از پنج دقیقه طول می‌کشد یک اورژانس پزشکی است - باید با اورژانس تماس بگیرید.

 

 

حملات منطقه ای

اگرچه حملات تونیک-کلونیک معمولاً کل مغز را درگیر می‌کنند، حملات منطقه‌ای فقط یک طرف مغز را درگیر می‌کنند. حملات منطقه‌ای را می‌توان به صورت ساده یا پیچیده طبقه بندی کرد. حملات ساده معمولاً یک قسمت واحد از مغز نظیر ناحیه‌ی حرکتی، ناحیه‌ی حسی یا سایر نواحی را درگیر می‌کنند. علائم مربوط به ناحیه‌ی آسیب دیده هستند؛ به عنوان مثال، ناحیه‌ی حرکتی منجر به تغییری در فعالیت حرکتی نظیر پرش انگشت یا حرکت دست، یا در صورت بودن در ناحیه‌ی حسی، شنیدن صداها یا بوییدن بوهایی که وجود ندارند خواهد شد. حملات منطقه‌ای پیچیده در لوب پیشانی یا گیجگاهی مغز رخ می‌دهند و اغلب نواحی دیگر مغز را تحت تأثیر قرار می‌دهد که بر هوشیاری و آگاهی تأثیر می‌گذارند.

این حملات منجر به حالت هایی شبیه به رویا می‌شوند و گاهی اوقات شامل فعالیت های غیرمعمول مانند چیدن در هوا، گویی چیزی در آنجا است، تکرار کلمات یا عبارات، خندیدن یا سایر فعالیت ها هستند. 

 

 

چه دلایلی باعث بروز صرع می‌شود؟

بر اساس گزارش بنیاد صرع، علت خاصی برای صرع در حدود نیمی ‌از بیماران مبتلا به صرع ناشناخته است. با این حال، تعدادی از امراض وجود دارند که می‌توانند منجر به صرع شوند.

• نقائص هنگام تولد 
• نرسیدن اکسیژن به مغز 
• سکته‌های مغزی 
• صدمات شدید به سر 
• عفونت های مغزی 
• غییر بافت مغز (به عنوان مثال، بیماری آلزایمر). 

 

صرع در کودکان

برخی از کودکانی که دچار صرع می‌شوند ممکن است در عرض چند سال بر این بیماری فائق آیند. با این حال، بسیاری از کودکان با مصرف داروهای منظم از حملات جلوگیری می‌کنند. تقریباً ۷۰ تا ۸۰ درصد کودکان می‌توانند بیماری خود را به طور کامل با دارو کنترل کنند. اگر کودک شما دچار این حملات می‌شود که هنوز به صورت پراکنده با دارو اتفاق می‌افتد، وضعیت آنها را با کارکنان مدرسه او در میان بگذارید تا فرزند شما بتواند با خیال راحت به انجام بیشتر فعالیت های کلاسی ادامه دهد. 

 

آیا سندرم دراوه نوعی صرع است؟

سندرم دراوه (Dravet Syndrome ) یک بیماری حمله‌ای است که قبل از ۱۵ ماهگی کودک شروع می‌شود. دراوه که معمولاً در اثر یک اختلال ژنتیکی ایجاد می‌شود، فقط در نیمی ‌از بدن حمله ایجاد می‌کند، که ممکن است در طول حملات بعدی به نیمه دیگر منتقل شود. گاهی اوقات تغییرات ناگهانی دما باعث بروز این حملات می‌شود. 

دراوه یکی از انواع شدید صرع است که ۳۰۰ درصد  بیشتر احتمال مرگ زودرس راا ایجاد می‌کند. داروهای دراوه شامل اپیدیولکس (Epidiolex) و فنفلورامین (Fenfluramine) هستند. 

 

EEG

تشخیص صرع با شرح حال پزشکی و معاینه فیزیکی همراه با شرح حال مفصل که حملات فرد را توصیف می‌کند شروع می‌شود. علاوه‌بر‌این، آزمایش‌های دیگر مانند EEG (الکتروانسفالوگرام) که فعالیت الکتریکی مغز را ثبت می‌کند و یا CT یا MRI مغز و آزمایش‌های خون را نیز می‌توان انجام داد. 

 

اسکن مغز

تصاویر اسکن‌های CT یا MRI مفید هستند، زیرا به پزشک کمک می‌کنند تا علل خاص حملات نظیر تومورها یا لخته‌های خونی را تشخیص دهد یا ممکن است دلایل دیگری را که مسئول حملات هستند نشان دهند. این آزمایش‌ها توسط اکثر پزشکان برای کمک به برنامه ریزی نحوه‌ی درمان هر بیمار ضروری تلقی می‌شوند. 

 

صرع چه عوارضی دارد؟

اگرچه بیشتر افراد مبتلا به صرع یک طول عمر طبیعی دارند و به ندرت دچار صدمات ناشی از حملات می‌شوند، اما برخی از بیماران، به ویژه کسانی که دچار حملات تونیک -کلونیک هستند، ممکن است نیاز به اتخاذ اقدامات احتیاطی خاصی نظیر استفاده از کلاه ایمنی برای محافظت از سر هنگام افتادن یا اجتناب از شنا کردن یا دوش گرفتن بدون حضور فردی برای مداخله (جلوگیری از غرق شدن) در صورت بروز حمله داشته باشند.  سایر اقدامات احتیاطی در طول فعالیت هایی نظیر رانندگی، مراقبت از کودکان و مشارکت در ورزش باید به طور جدی مورد توجه قرار گیرند، زیرا فعالیت تشنجی ممکن است توانایی فرد را در عملکرد ایمن در طول فعالیت های معین به خطر اندازد. 

بیمارانی که پاسخ مناسبی به داروها دارند، عوارض صرع بسیار کمتری دارند؛ با این حال، مشورت با پزشک‌تان در مورد فعالیت هایی که باید با داروهای مناسب انجام دهید، ایده‌ی خوبی است.

 

ملاحظات ایمنی صرع

همانطور که قبلاً گفته شد، ملاحظات ایمنی برای افراد مبتلا به صرع ضروری است. بیشترین خطر برای بیمارانی وجود دارد که هوشیاری خود را از دست می‌دهند یا دچار حملات مکرر تونیک-کلونیک می‌شوند. شرایطی مانند شنا، رانندگی با اتومبیل، مراقبت از کودکان (به ویژه مراقبت از نوزادان و کودکان خردسال) و شرکت در برخی ورزشها مانند کوه‌نوردی، صخره‌نوردی یا سایر فعالیتهای مشابه می‌تواند هم بیمار و هم افراد دیگر را در معرض خطر صدمه یا مرگ قرار دهند. علاوه بر این، اکثر ایالت ها از فرد مبتلا به صرع می‌خواهند که قبل از رانندگی با یک وسیله نقلیه برای مدت معینی (به عنوان مثال، شش ماه) بدون تشنج باشد. 

 

راه های درمانی صرع

درمان با دارو

داروهای ضد تشنج رایج ترین روش درمانی هستند که برای کاهش یا جلوگیری از فعالیت تشنجی استفاده می‌شوند. پزشک شما به احتمال زیاد یک یا چند دارو را برای درمان نوع خاصی از حمله‌ی شما تجویز می‌کند. او ممکن است نیاز داشته باشد که دوزها و/یا نوع دارو را برای یافتن درمانی که برای شما بهترین است تنظیم کند. حدود ۷۰ درصد از بیماران مبتلا به صرع در صورت مصرف منظم داروهای خود بدون حمله می‌شوند. برای برخی از بیماران، مصرف دارو ممکن است نیاز باشد به صورت مادام العمر باشد. بیماران نباید بدون مشورت با پزشک، مصرف دارو را متوقف کنند. 

درمان  با رژیم غذایی کتون‌زا

محققان دریافتند که رژیم کتون‌زا «کلاسیک» می‌تواند حملات را در برخی از کودکان و تعداد معدودی از بزرگسال کاهش داده یا از بین ببرد. این رژیم غذایی حدود ۱۰۰ سال است که برای افراد مبتلا به صرع استفاده می‌شود. یک رژیم غذایی پرچرب و کم کربوهیدرات است که به بدن شما در تولید کتون کمک می‌کند. افرادی که کتون بالایی دارند بهتر می‌توانند حملات خود را کنترل کنند. این رژیم غذایی سخت است و اغلب در محیط بیمارستان شروع می‌شود. آن در برخی از کودکانی که به داروها پاسخ مناسبی نمی‌دهند، موفقیت آمیز بوده است. همچنین ممکن است در برخی افراد همراه با داروط ضد تشنج استفاده شود. 

VNS (تحریک عصب واگ)

VNS (تحریک عصب واگ) یک روش درمانی است که برای جلوگیری از حملات با ارسال پالس های منظم و ملایم الکتریسیته به مغز توسط تحریک عصب واگ طراحی شده است. VNS با کاشت از طریق جراحی یک دستگاه کوچک مانند یک ضربان ساز انجام می‌شود که عصب واگ را برای ارسال سیگنال به مغز تحریک می‌کند. این سیگنال ها می‌توانند فعالیت تشنجی را کاهش داده یا از بین ببرند و معمولاً در افرادی قرار داده  می‌شوند که به داروهای تشنج پاسخ ضعیفی می‌دهند. 

 

جراحی صرع

در برخی از بیماران که حملات منطقه‌ای یا پیچیده منطقه‌ای دارند و به درمان پزشکی پاسخ نمی‌دهند، جراحی مغز ممکن است یک درمان جایگزین باشد. این جراحی شامل برداشتن ناحیه‌ی کوچکی از بافت مغز است که مسئول فعالیت تشنجی است. و یا اینکه، جراحی ممکن است برای از بین بردن تومورهای مغزی که ممکن است فعالیت تشنجی را تحریک کنند، انجام شود. 

 

کمک های اولیه برای حملات صرع

کمک های اولیه برای حملات شامل ایمن نگه داشتن فرد تا زمان قطع حمله و/یا تماس با اورژانس است. برای حمله‌ی بیش از ۵ دقیقه، در صورت تکرار آن یا اگر بیمار تشنجی باردار، مصدوم یا دیابتی باشد با اورژانس تماس بگیرید. 
آرامش خود و اطرافیان‌تان را حفظ کنید. ایمن نگه داشتن بیمار تشنجی، شامل چند روش ساده است:

• جلوگیری از هرگونه صدمه‌ی بیشتر با برداشتن هر چیزی سخت یا تیز از کنار بیمار.
• قرار دادن بیمار روی زمین روی چیزی نرم مانند ژاکت و پتو. 
• عینک و کراوات یا هر چیزی که ممکن است تنفس را از گردن دور کند، بردارید. 
• از شخصی که در حال تشنج است جلوگیری نکنید یا سعی نکنید حرکات او را متوقف کنید.
• بیمار را به پهلو بچرخانید و چیزی نرم در زیر سر بیمار قرار دهید تا به تنفس کمک کند. چیزی را داخل دهان فرد قرار ندهید.
• زمان حمله را اندازه‌گیری کنید؛ اگر پنج دقیقه یا بیشتر طول کشید، با اورژانس (۱۱۵) تماس بگیرید. 

هنگامی‌که بیمار به هوش آمد، اطمینان بخش و مفید باشید و تا زمانی که کاملاً هوشیار شود، در کنار او بمانید.

 

درمان حملات پایدار

حملات طولانی مدت (پنج دقیقه یا بیشتر) را می‌توان صرع پایدار نامید. این بیماری اورژانسی است و برای جلوگیری از کمبود اکسیژن و سایر مشکلات تهدید کننده زندگی نیاز به درمان اورژانسی دارد. اغلب اوقات، صرع پایدار با داروهای داخل وریدی و اکسیژن مکمل درمان می‌شود. اکثر بیماران مبتلا به صرع پایدار به درمان بیمارستانی و/یا مشاهده در بیمارستان نیاز دارند. 

صرع و بارداری

زنان دارای سابقه‌ی صرع که تحت درمان هستند باید قبل از باردار شدن با پزشک خود مشورت کنند تا بپرسند چگونه به بهترین شکل خطر ناهنجاری‌های جنینی، سقط جنین، مرگ جنین و افزایش دفعات حمله را کاهش دهند. بسیاری از زنانی که دستورالعمل‌های پزشک خود را با تغییر داروها و/یا دوز مصرفی خود رعایت می‌کنند، می‌توانند باردار شده و بچه‌ای سالم به دنیا آورند. 

 

سگ های مناسب تشخیص تشنج

«سگ تشخیص تشنج» اصطلاحی است که به چندین فعالیت مرتبط با سگ‌هایی که به حملات صرعی پاسخ می‌دهند، مربوط می‌شود. به نظر می‌رسد برخی از سگ‌ها قبل از شروع یک حمله آن را احساس می‌کنند و فعالیت سگ به بیمار هشدار می‌دهد و به بیمار اجازه می‌دهد تا برای یک حمله آماده شود. سگ‌های دیگر برای فعال‌سازی سیستم های هشدار آموزش داده می‌شوند تا به افراد اطلاع دهند صاحب آنها (بیمار مبتلا به تشنج) دچار تشنج است. به برخی از سگ‌ها آموزش داده می‌شود که در کنار فردی که در حال تشنج است دراز بکشند تا او را از آسیب دیدن محافظت کنند. 

 

 

تحقیقات صرع

تحقیقات صرع برای ارائه‌ی درمان های پزشکی جدید برای افزایش تعداد افرادی که می‌توانند حملات را به طور کامل کنترل کنند و برای کاهش عوارض جانبی درمان‌ها، ادامه دارد. مؤسسه‌ی ملی بهداشت آمریکا چهار طرح تحقیقاتی مهم مرتبط با صرع را شناسایی کرده است:

• صرع ۴۰۰۰: این همکاری از داده های ژنتیکی ۴۰۰۰ فرد مبتلا به صرع برای شناسایی همه‌ی اجزای ژنتیکی این بیماری استفاده می‌کند. 
• مرکز تحقیقات SUDEP: این طرح به دنبال درک مرگ ناگهانی بدون علت در صرع است. 
• EpiBiosS4Rx: این گروه تحقیقاتی به دنبال روش‌هایی برای جلوگیری از صرع با استفاده از مطالعات حیوانی و انسانی است که شامل آسیب تروماتیک مغز و صرع پس از سانحه می‌شوند. 
• مرکز تحقیقات صرع مرتبط با کانالوپاتی: این طرح آینده از روشهای تحقیق پیچیده برای درک اجزای ژنتیکی دخیل در صرع مرتبط با کانالوپاتی استفاده می‌کند.

 

زندگی با بیماری صرع

بسیاری از افرادی که مبتلا به صرع تشخیص داده می‌شوند و تحت درمان قرار می‌گیرند، می‌توانند در صورت استفاده از داروها طبق برنامه، زندگی کامل و فعال داشته باشند و بسیاری بدون حمله زندگی کنند.. حتی افرادی که حملات کنترل نشده ای دارند می‌توانند شیوه‌ زندگی خود را تغییر دهند تا بتوانند سبک زندگی معقولی داشته باشند.

 

منابع

https://www.medicinenet.com/epilepsy_pictures_slideshow/article.htm