اسپری های استنشاقی و انواع آن (Inhalers)

تنگی نفس احساس ناخوشایندی است که در آن فرد به هنگام فعالیت و یا استراحت دچار حالت خفگی می شود و احساس می کند که اصطلاحا نفس کم آورده و اکسیژن کافی به بدن نمی رسد. در برخی مواقع این حالت می تواند به دنبال فعالیت های ساده ای مانند پیاده روی رخ دهد اما در برخی بیماری ها، فرد در حالت استراحت هم دچار این حالت می شود. شاید در مورد اسپری های تنفسی برای درمان تنگی نفس شنیده باشید. در این مقاله به بررسی أنواع این اسپری ها، چگونگی کار کردن و نحوه استفاده از آن ها  پرداخته ایم.

به طور کلی اسپری استنشاقی دستگاهی است قابل حمل، حاوی یک داروی خاص، که فرد بیمار می تواند داروی خروجی از آن را هنگام تنفس وارد مجاری تنفسی خود کند. یکی از مزایای استفاده از اسپری ها، این است که دارو به طور عمده وارد مجاری تنفسی و ریه ها شده و جذب اندام های دیگر بدن نمی شود و به همین دلیل عوارض کمتری نسبت به داروهای خوراکی و یا تزریقی دارند.

سه نوع از اسپری های استنشاقی اساسی وجود دارد که افراد به طور معمول از آنها استفاده می کنند:

• دستگاه های استنشاقی با دوز اندازه گیری شده  (Metered-Dose Inhalers)
• دستگاه های استنشاقی پودر خشک (Dry Powder Inhaler)
• دستگاه های استنشاقی  Soft Mist Inhaler  

در اینجا به تفصیل در ارتباط با هرکدام از انها توضیحی داده میشود:

 

دستگاه های استنشاقی با دوز اندازه گیری شده (Metered-Dose Inhalers)

یک قوطی تحت فشار دارو در یک نگهدارنده پلاستیکی با یک دهانه است. وقتی اسپری می شود ، دوز قابل اطمینان و مطلوبی از دارو می دهد. این دارو معمولاً برای درمان مشکلات تنفسی مرتبط با آسم ، بیماری انسدادی مزمن ریوی (COPD) و سایر بیماری های تنفسی استفاده می شود.

این دستگاه ها قابل حمل و استفاده از انها راحت است. مقرون به صرفه تر از استنشاق کننده های پودر خشک هستند. هنگام استفاده از این نوع دستگاه های استنشاقی به هیچگونه آماده سازی نیاز نیست. با این حال ، بیماران ممکن است در استفاده از آنها مشکل داشته باشند زیرا ممکن است بیمار نیاز به ترکیب یک نفس عمیق با حرکت فشار روی دستگاه داشته باشد.

از معایب این دستگاه استنشاقی این است که شمارنده دوز ندارد. شما باید دستگاه استنشاقی را تکان داده و مقدار دوز باقیمانده را تخمین بزنید. برای کسانی که از MDI استفاده می کنند و شمارنده ندارند ، باید تعداد دوزهایی را که استفاده کرده اید ردیابی کنید تا در زمان کم شدن دارو ، بدانید چه زمانی باید یکی از آنها را خریداری کنید. استفاده از MDI خود به منظور دریافت مقدار مناسب دارو مهم است.

مراحل استفاده از دستگاه های استنشاقی با دوز اندازه گیری شده:

1. درپوش را برداشته و استنشاق را در حالت ایستاده نگه دارید. 
2. اگر پزشک شما را به استفاده از Spacer توصیه می کند ، این کار را انجام دهید. 
3. یک  spacer(دم یار) هنگام استنشاق دارو از گلو در برابر تحریک محافظت می کند. 
4. بایستید یا صاف بنشینید و دستگاه را تکان دهید. 
5. دستگاه را فشار دهید تا دارو آزاد شود و به آرامی تنفس کنید. 
6. ۳ الی ۵ ثانیه به آرامی نفس بکشید. 
7. پاف را طبق توصیه پزشک تکرار کنید. 
8. قبل از گرفتن پف دوم ، حداقل یک دقیقه صبر کنید.

 

دستگاه استنشاقی پودر خشک Dry Powder Inhaler (DPI)

 

طبق دانشکده آلرژی ، آسم و ایمونولوژی آمریکا ، دستگاه استنشاقی پودر خشک (DPI) نوعی اسپری است که معمولاً برای رساندن داروهایی مانند کورتیکواستروئیدهای استنشاقی به داخل ریه ها استفاده می شود. این نوع داروها با تنفس فعال می شوند. برخلاف دستگاه استنشاقی MDI که باید دارو را به داخل ریه ها بدمید،

استنشاق کننده های پودر خشک وقتی نفس عمیق و سریع می کشید از طریق دستگاه استنشاقی دارو را آزاد می کنند. دستگاه هایی با دوز چندگانه وجود دارند که می توانند تا ۲۰۰ دوز را تحمل کنند و مواردی وجود دارد که تک دوز هستند و می توانید قبل از هر بار درمان آنها را با کپسول پر کنید.

استفاده از استنشاق کننده های پودر خشک (DPI) به طور کلی از MDI راحت تر است و اثرات تحریک کننده کمتری ایجاد می کند.

طبق مجله ای که توسط کتابخانه ملی پزشکی منتشر شده است ، جریان تنفسی برای دستیابی به یک اثر درمانی در هنگام استفاده از DPI ضروری است. اکثر بیماران مبتلا به آسم حاد شدید می توانند به اوج جریان تنفسی کافی برای استنشاق از DPI برسند. از استنشاق کننده های پودر خشک نمی توان با (spacer) دم یار استفاده کرد چرا که می تواند در بیمارانی که دوزهای زیادی از دارو را استنشاق می کنند ، مضر باشد. ذکر این نکته نیز مهم است که DPI گرانتر از MDI است. دستگاه های استنشاقی  پودر خشک در اشکال و اندازه های مختلفی وجود دارند. برای بعضی ها ، باید هر بار دارو را به دستگاه استنشاقی اضافه کنید.

مراحل مربوط به نحوه استفاده صحیح از دستگاه استنشاقی پودر خشک:

1. در صورت درپوش استنشاق ، آن را بردارید. 
2. طبق دستور پزشک یک دوز دارو اضافه کنید. 
3. در حالی که نفس می کشید ، دستگاه را از دهان خود دور نگه دارید. لازم به یادآوری است که نباید نفس را به داخل دستگاه برسانید زیرا این امر می تواند مقداری از داروی پودر را از داخل دستگاه  خارج کند. 
4. دهانه دستگاه را در دهان خود قرار دهید. 
5. به مدت ۲ یا ۳ ثانیه سریع و از طریق دهان خود نفس بکشید. -بعد از استنشاق پودر ، دستگاه را از دهان خارج کنید. -نفس خود را به مدت ۱۰ ثانیه نگه دارید و اجازه دهید دارو در ریه های شما مستقر شود. 
6. در صورت مصرف دوز دوم این مراحل را دنبال کنید.

 

(SMI) Soft Mist Inhaler

 

 

 SMI به دستگاهی گفته می شود که هنگام استنشاق دارو مثل یک غبار آرام حرکت کند. این نوع دستگاه های استنشاقی حاوی فرمولاسیون های مایع مشابه فرم های موجود در نبولایزرها ( Nebulizer ) است که برای رسیدن به مجاری تنفسی کوچک در ریه ها به خوبی کار می کند.

SMI ها دارای یک نشانگر در کنار دستگاه هستند که به شما می گوید چند دوز باقی مانده دارید. هنگامی که بیمار از SMI استفاده می کند، مقدار بیشتری از دارو به ریه های وی می رسد تا MDI یا DPI، به همین دلیل می توانید از دوز کمتری استفاده کنید.

داروی ناشی از این دستگاه های استنشاقی به آرامی خارج می شوند، به این معنی که دستگاه به هیچ گونه هماهنگی بیمار نیاز ندارد. یک نقطه ضعف این دستگاه این است که ممکن است بارگیری دوز در دستگاه برای شما دشوار باشد.

مراحل استفاده از دستگاه SMI:

1. درپوش را باز کنید بعد از چند دستورالعمل خاص در مورد نحوه تهیه دستگاه استنشاقی قبل از استفاده ، آن را دنبال کنید. 
2. به آرامی نفس بکشید. دهان خود را به دور دهان ببندید. 
3. اطمینان حاصل کنید که دریچه های هوا در قسمت استنشاقی را نبسته باشید. 
4. در حالی که دکمه انتشار دوز را فشار می دهید ، به آرامی و عمیق از طریق دهان نفس بکشید. استنشاق دارو را انجام دهید. 
5. نفس خود را به مدت ۱۰ ثانیه نگه دارید و به آرامی نفس خود را بیرون دهید. 
6. دستورالعمل های پزشک خود در مورد دوز مصرف را دنبال کنید.

 

کلام آخر

 موارد مصرف یا اندیکاسیون اسپری های تنفسی، متنوع اند و از پیشگیری و درمان سرماخوردگی، تا درمان بیماری های شدید تنفسی را شامل می شوند. درمان بیماری هایی مانند فیبروز سیستیک ، COPD ، آسم ، برونشیت مزمن و سینوزیت از جمله کاربرد های این اسپری ها هستند. استنشاق به عنوان درمان در بین افرادی که سخنران، ورزشکاران و خوانندگان نیز محبوب است. همچنین برخی افراد برای تنظیم میزان رطوبت مجاری تنفسی، استنشاق با محلول های نمکی را انجام می دهند تا به تمیز کردن ریه های خود کمک کنند.

 

منابع

مطالب این مقاله توسط سید مصطفی زمانی و عرفان باروتچی، دانشجویان پزشکی، گردآوری و صحت علمی آن بررسی شده است.