چگونه لید‌های(نوار قلب) دستگاه الکتروکاردیوگرام را وصل کنیم؟

دستگاه ECG یکی از پرکاربرد‌ترین دستگاه‌هایی است که در تشخیص بیماری‌ها در علوم پزشکی استفاده می‌شود. ما با استفاده از الکتروکاردیوگرام می‌توانیم تصویر جریان‌های الکتریکی قلب که ناشی از دپولاریزاسیون و رپولاریزاسیون سلول‌های قلبی هستند، را به دست بیاوریم و با کمک این تصاویر که به شکل امواجی ظاهر می‌شوند، به بیماری‌های قلبی پی ببریم.

یکی از نکات بسیار مهم این ابزار تشخیصی این است که به درستی لید‌های نوار قلب روی بدن بیمار قرار گرفته شوند تا بتوان تفسیر مناسب و درستی از آن‌ها دریافت کرد. جایگذاری نادرستی لید‌های الکتروکاردیوگرام(نوار قلب)، منجر به تشخیص و تفسیر اشتباه بیماری و نهایتاً مدیریت و درمان نادرست بیمار می‌شود.

 

مطالعات نشان داده‌اند که حتی جایگذاری نادرست به میزان ۲۰ الی ۲۵ میلی‌متر از جای درست لید، ممکن است باعث تغییرات با اهمیت بالینی و بالارفتن قطعه‌ی ST در الکتروکاردیوگرام شود (این یافته یکی از یافته‌های مهم در انفارکتوس میوکارد یا سکته‌ی قلبی است.) در این مقاله، به موضوعات زیر می‌پردازیم:

• نحوه اتصال لید‌های (نوار قلب) سینه‌ای در الکتروکاردیوگرام قدامی
• نحوه اتصال لید‌های اندامی نوار قلب در الکتروکاردیوگرام قدامی
• الکتروکاردیوگرام خلفی
• الکتروکاردیوگرام سمت راست

قبل از اینکه سراغ محل چسباندن لید‌های نوار قلب برویم، لندمارک‌های مهم را مثل خط آگزیلاری، خط میدکلاویکولار و ارتباطشان را با فضاهای بین‌دنده‌ای را در عکس زیر ببینید:

 

 

جایگذاری لید‌های (نوار قلب) قفسه سینه‌ای

برای گذاشتن الکترود‌های (لیدهای) دستگاه نوار قلب، باید قفسه سینه‌ی بیمار و انتهای دیستال هر چهار اندام بیمار را اکسپوز کنیم. پس از آن میتوانیم لید‌های نوارقلب را وصل کنیم. برای شناسایی محل قرارگیری لید‌های نوارقلب، روش‌های مختلفی مثل روش Angle of Louis و Clavicular Method وجود دارد. فارغ از اینکه از چه روشی برای تعیین محل چسباندن لید‌های نوار قلب استفاده می‌کنیم، لید‌های قفسه سینه‌ای را باید نهایتاً در موقعیت‌هایی که در جدول زیر گذاشتیم، بگذارید.

 

محل قرار دادن لید‌های ECG

لید V1	فضای بین‌دنده‌ای چهارم – حاشیه راست جناغ
لید V2	فضای بین‌دنده‌ای پنجم – حاشیه چپ جناغ
لید V3	بین V2 و V4
لید V4	فضای بین دنده‌ای پنجم – خط میدکلاویکولار سمت چپ
لید V5	فضای بین‌دنده‌ای پنجم – خط آگزیلاری قدامی سمت چپ
لید V6	فضای بین دنده‌ای پنجم – خط آگزیلاری میانی سمت چپ

 

در تصویر زیر، محل اتصال لید‌های نوار قلب را می‌بینید. به موقعیت ساختار‌های آناتومیکی سطحی مثل استخان جناغ و نیپل دقت کنید. سپس به قسمت بعدی مقاله بروید تا یاد بگیرید چطور این ساختار‌های آناتومیکی را پیدا کنید و بتوانید لید‌های نوار قلب را متصل کنید:

روش Angle of Louis:

• برای پیدا کردن v1، Sternal notch ( یا همان زاویه‌ی لوییس) را پیدا کنید؛ این‌جا دنده‌ی دوم به جناغ متصل شده است و زیر آن، فضای بین‌دنده‌ای دوم قرار دارد. از سمت راست بدن، به پایین بیایید تا به فضای بین دنده‌ای چهارم برسید. V1 در همین مکان (دقت کنید در سمت راست) ، دقیقا کنار جناغ و V2 رو‌به‌روی آن و در حاشیه‌ی سمت چپ جناغ قرار می‌گیرد.
• V4 قبل از V3 متصل می‌شود. V4 در فضای بین دنده‌ای پنجم در خط میدکلاویکولار سمت چپ (خطی عمودی که از وسط استخوان ترقوه می‌گذرد) قرار می‌گیرد. V3 دقیقا بین V2 و V4 قرار می‌گیرد.
• V6 قبل از V5 وصل می‌شود.  در سطح V4 در خط آگزیلاری میانی (خطی که از وسط فضای زیر بغل عمودی به پایین کشیده می‌شود.) وصل می‌شود. V5 بین V6 و V4 قرار می‌گیرد.

 

نحوه وصل‌کردن لید‌های اندامی نوار قلب

لید‌های اندامی 4 عدد هستند که دوتای آن‌ها به مچ دست راست و چپ و دوتای دیگر به مچ پای راست و چپ وصل می‌شوند. در دستگاه‌های استاندارد ECG، هرکدام از لید‌های اندامی دارای یک رنگ مشخص هستند که به کمک این رنگ‌ها نیز می‌توانید ترتیب و نحوه‌ی اتصال لید‌های نوار قلب را به خاطر بسپارید. در تصویر زیر می‌توانید این لید‌های نوار قلب را ببینید:

 

الکتروکاردیوگرام خلفی

زمانی که شک به انفارکتوس‌های میوکارد در دیواره‌ی خلفی قلب داشته باشیم، بهتر است که لید‌های خلفی را برای به دست آوردن الکتروکاردیوگرام خلفی قلب وصل کنیم. در بیمارانی که با علائم سکته‌ی قلبی مراجعه می‌کنند، Horizontal ST Depression در لید‌های V1-V3 باید شک بالینی را به بروز انفارکتوس‌ میوکارد خلفی برانگیزد. لید‌های V7,V8,V9 لید‌های خلفی هستند.

• لید V7 در خط آگزیلاری خلفی سمت چپ در همان سطح V6 وصل می‌شود. (V6 در خط آگزیلاری میانی قرار داشت.)
• لید V8، در نوک اسکپولای سمت چپ در همان سطح V6 وصل می‌شود.
• لید V9، در فضای پارااسپاینال سمت چپ در همان سطح V6 وصل می‌شود.

برای اتصال این نوع لید‌های نوار قلب بهتر است که از دستگاه‌های ECG 15 یا ۱۸ لید‌ استفاده کنیم اما اگر که تنها دستگاه ECG 12 لید داریم، می‌توانیم الکترود‌های V4,V5 و V6 را به جای لید‌های خلفی استفاده کنیم. دقت کنید که در این صورت حتما روی نوار قلب و یا در تنظیمات دستگاه مشخص کنید که نوار قلبی مربوطه، نوار قلبی خلفی است و ارتباطی به محل‌های اصلی لید‌های V4,V5,V6 ندارد!

به تصاویر زیر دقت کنید:

چگونه لید‌های [نوار قلب] سمت راست را وصل کنیم؟

لید‌های سمت راست، را زمانی متصل می‌کنیم که شک به بروز انفارکتوس‌های میوکارد دیواره‌ی سمت راست قلب داشته باشیم. باز هم مثل الکتروکاردیوگرام خلفی، بهتر است که از دستگاه‌های ۱۵ یا ۱۸ لید برای این کار استفاده کنیم اما می‌توانیم با تغییر محل لید‌های دستگاه ۱۲ لید هم عمل کنیم.

الکتروکاردیوگرام سمت راست، تصویر آینه‌ای از الکتروکاردیوگرام کلاسیک و سمت چپ است. تمامی نقاطی که در الکتروکاردیوگرام سمت چپ مشخص کرده بودید را دقیقا در سمت راست اعمال کنید. دقت کنید که محل اتصال لید V1، فضای بین دنده‌ای چهارم سمت چپ است. (در الکتروکاردیوگرام کلاسیک سمت چپ، لید V1 در سمت راست قرار می‌گرفت.) لید‌های اندامی بدون تغییر باقی می‌مانند. دقت کنید که در تنظیمات دستگاه یا کاغذ نوار قلب حتما مشخص کنید که الکتروکاردیوگرام سمت راست است و نه سمت چپ!

تشخیص انفارکتوس میوکارد سمت راست، با ST Elevation بیشتر از 1 میلی‌متر در لید V4R مشخص می‌شود. به تصویر زیر دقت کنید:

تست الکتروکاردیوگرام (ECG یا EKG) تستی بی خطر است که فعالیت الکتریکی قلب را می‌سنجد این تست عموماً توسط پرستار یا تکنسین گرفته می‌شود برای انجام الکتروکاردیوگرام تا ۱۲ سنسور(الکترولید) به فرد متصل می‌شود که فعالیت قلب را به صورت امواجی بر روی کاغذ یا مانیتور کامپیوتر نشان می‌دهد بعد از تفسیر نتایج تست الکتروکاردیوگرام توسط پزشک، ایشان اطلاعات لازم را در اختیار مراجعه کننده میگذارد تا در صورت نیاز اقدامات درمانی مناسب یا تست‌های بیشتر انجام گیرد.