آمار مصرف دخانیات(سیگار) در جهان

استعمال دخانیات یکی از بزرگترین مشکلات سلامتی در جهان است. میلیون‌ها نفر به دلیل استعمال دخانیات در وضعیت نامناسبی زندگی می‌کنند و محققان تخمین می‌زنند که سالانه حدود 8 میلیون نفر به دلیل استعمال دخانیات دچار مرگ زودرس می‌شوند.

مصرف سیگار یک مشکل بهداشتی بزرگ برای چندین دهه بوده است. در قرن بیستم تخمین زده می شود که حدود 100 میلیون نفر به دلیل استعمال دخانیات جان خود را از دست داده اند که بیشتر آنها در کشورهای ثروتمند بوده اند. سهم افراد سیگاری در میان جمعیت جهان رو به کاهش است و از آنجایی که امروزه سیگار کشیدن یک مشکل بزرگ بهداشتی است، این یکی از مثبت ترین تحولات در سلامت جهانی است و این امکان را فراهم می کند که میلیون ها نفر بتوانند زندگی طولانی تر و سالم تری داشته باشند.

سیگار کشیدن یکی از عوامل خطر‌ اصلی برای مرگ زودرس است. سیگار عامل حدود 8 میلیون مرگ زودرس در سال است.

دو مطالعه مرتباً به روز شده در مورد میزان مرگ و میر جهانی ناشی از مصرف دخانیات - که به ترتیب توسط سازمان بهداشت جهانی و مؤسسه سنجش و ارزیابی سلامت منتشر شده است - اعلام میکنند که حدود 8 میلیون نفر هر ساله در اثر مصرف دخانیات جان خود را از دست می دهند.

این آمار به «مصرف دخانیات» (به جای کشیدن سیگار به تنهایی) اشاره دارد، زیرا برخی از اشکال دیگر مصرف تنباکو نیز - برای مثال جویدن تنباکو - منجر به مرگ‌های زودرس می‌شود. با این حال، اکثر مرگ و میرهای ناشی از مصرف دخانیات به دلیل کشیدن دخانیات است. تعداد مرگ و میر ناشی از کشیدن دخانیات(سیگار)بسیار نزدیک به مجموع کل مرگ و میرهای ناشی از مصرف دخانیات است (بیش از 99.9٪ در برآورد IHME).

سازمان جهانی بهداشت: سالانه بیش از 8 میلیون نفر بر اثر مصرف دخانیات جان خود را از دست می دهند.

سازمان جهانی بهداشت تخمین می زند که سالانه بیش از 8 میلیون نفر به دلیل مصرف دخانیات جان خود را از دست می دهند. این آخرین تخمین موجود WHO از ژوئن 2021 است.

بیش از 7 میلیون نفر از این مرگ و میرها در نتیجه مصرف مستقیم دخانیات است و حدود 1.2 میلیون نفر غیر سیگاری هستند که به دلیل قرار گرفتن در معرض دود دست دوم(second-hand smokers)جان خود را از دست می دهند. مطالعه بار بیماری جهانی IHME: سالانه 8.7 میلیون نفر در اثر مصرف دخانیات جان خود را از دست می دهند.

IHME - در مطالعه سالانه بار جهانی بیماری - تخمین می زند که سالانه 8.7 میلیون نفر در اثر مصرف دخانیات جان خود را از دست می دهند. این آخرین برآوردها از ژوئن 2021 است و به مرگ و میر در سال 2019 اشاره دارد. 7.7 میلیون نفر از این مرگ و میرها ناشی از کشیدن سیگار است، 1.3 میلیون نفر غیرسیگاری هستند که به دلیل قرار گرفتن در معرض دود دست دوم(second-hand smoke)جان خود را از دست می دهند. همچنین سالانه 56000 نفر دیگر در اثر جویدن تنباکو جان خود را از دست می دهند.

اکثریت (71 درصد) کسانی که به دلیل استعمال دخانیات جان خود را از دست می دهند مرد هستند. این تخمین ها از تعداد سالانه مرگ و میر منتسب به طیف وسیعی از عوامل خطر در نمودار نشان داده شده است. استعمال دخانیات یک عامل خطر برای چندین عامل اصلی مرگ و میر در جهان از جمله سرطان ریه و سایر انواع سرطان ها، بیماری قلبی و بیماری های تنفسی است. در نمودار می بینیم که استعمال دخانیات دومین عامل خطر مرگ در جهان است.

دو نشریه وجود دارد که ارتباط نزدیکی با مطالعه به روز رسانی سالانه بار جهانی بیماری دارند:

در حالی که GBD سالانه منتشر می شود، محققان همین مطالعه همچنین انتشاراتی را منتشر می کنند که بر روی عوامل خطر خاص تمرکز کمتری دارند. آخرین مطالعه مرتبط با GBD که بر تأثیر سیگار کشیدن بر سلامت جهانی متمرکز بود در اوایل سال 2021 در مجله The Lancet منتشر شد.

در این مطالعه محققان تخمین می زنند که سیگار کشیدن باعث مرگ 7.69 میلیون نفر در سال 2019 شده است.

برآوردهای GBD نیز در یک نشریه دیگر ارائه شده است. اطلس تنباکو(Tobacco Atlas) توسط انجمن سرطان آمریکا و استراتژی های حیاتی منتشر شده است و تخمین هایی را برای تعداد مرگ و میر جهانی ناشی از سیگار برگرفته از مطالعه بار جهانی بیماری منتشر شده توسط موسسه سنجش و ارزیابی سلامت (IHME) ارائه می دهد.

استعمال سیگار منجر به حدود 100 میلیون مرگ زودرس در قرن بیستم شده است.

 استعمال دخانیات در حال حاضر یکی از بزرگترین مشکلات سلامتی در جهان برای چندین دهه بوده است. در طول قرن بیستم، حدود 100 میلیون نفر کشته شدند که بیشتر آنها در کشورهای ثروتمند امروزی بودند. برخی تخمین ها حاکی از آن است که ممکن است یک میلیارد نفر در قرن بیست و یکم در اثر مصرف دخانیات جان خود را از دست بدهند.

 

 توزیع جهانی مرگ و میر ناشی از سیگار

15 درصد مرگ و میرهای جهانی به سیگار مربوط می شود.

طبق برآورد IHME حدود 13 درصد از مرگ و میرها در سراسر جهان در نتیجه کشیدن سیگار در سال 2017 بوده است. 2% دیگر نتیجه دود دست دوم(درمعرض دودسیگار قرار گرفتن) بوده است،این به این معنی آن است که 15٪ - حدود 1 از 7 مرگ - در نتیجه مصرف دخانیات بوده است.

در این نقشه سهم مرگ و میر ناشی از کشیدن سیگار در سراسر جهان را می بینیم. در برخی کشورها این سهم حتی بیشتر از 13 درصد بوده است.

چندین کشور در سال 2017 وجود داشتند که در آنها بیش از 1 نفر از هر 5 مرگ ناشی از سیگار کشیدن بود، از جمله چین، دانمارک، هلند، یونان، بوسنی و هرزگوین و گرینلند.

 سهم مرگ و میر ناشی از در معرض دود سیگار قرار گرفتن

این نقشه سهم مرگ‌های زودرس ناشی از درمعرض دود سیگار قرار گرفتن را در سراسر جهان نشان می‌دهد. نرخ مرگ و میر ناشی از استعمال دخانیات در آسیا و اروپای شرقی در بالاترین میزان است.

در نقشه میزان مرگ و میر ناشی از استعمال دخانیات را در سراسر جهان نشان داده شده است. نرخ مرگ و میر، تعداد مرگ و میرهای زودرس ناشی از استعمال دخانیات را در هر 100000 نفر در یک کشور یا منطقه مشخص می کند. ما شاهد تفاوت های زیادی در میزان مرگ و میر در سراسر جهان هستیم. نرخ‌ها در سراسر آسیا و اروپای شرقی، جایی که ارقام اغلب بیش از 100 نفر و در برخی موارد بیش از 150 مرگ در هر 100000 نفر هستند، بالاترین میزان است.

در برخی از کشورهای کم درآمد جهان، مانند سودان یا نیجریه که افراد بسیار کمی سیگار می کشند، میزان مرگ و میر حدود ده برابر سایرین کمتر است.

 

 نرخ مرگ و میر ناشی از استعمال دخانیات

این نقشه تعداد سالانه مرگ و میر ناشی از استعمال دخانیات در سراسر جهان را نشان می دهد بیشترین مرگ و میر ناشی از سیگار در افراد مسن رخ می دهد.

وقتی به تقسیم بندی مرگ و میر ناشی از سیگار بر اساس سن نگاه می کنیم، می بینیم که عمدتاً جمعیت های مسن تر هستند که تحت تأثیر قرار می گیرند. در نمودار مربوطه، میزان مرگ و میر ناشی از سیگار کشیدن را بر اساس رده سنی، و سهم مرگ و میر سالانه که در هر گروه سنی رخ می دهد، نشان داده شده است. در اینجا می بینیم که میزان مرگ و میر ناشی از استعمال دخانیات در افراد بالای 70 سال و به دنبال آن افراد 50 تا 69 ساله بسیار بالاتر است و در مقابل میزان مرگ و میر برای بزرگسالان جوان و کودکان بسیار پایین تر.

این مسئله در تعداد مرگ و میرها بر اساس سن نیز منعکس شده است: در سال 2017، کمی بیش از نیمی از افرادی که به دلیل استعمال دخانیات پیش از موعد جان خود را از دست دادند، بالای 70 سال سن داشتند و حدود 93 درصد آنها بالای 50 سال سن داشتند.

 

مرگ و میر ناشی از سیگار در طول زمان چگونه تغییر کرده است؟

میزان مرگ و میر ناشی از استعمال دخانیات در بیشتر کشورها کاهش یافته است.

در سطح جهان، میزان مرگ و میر ناشی از سیگار از 146 نفر در 100000 نفر در سال 1990 به 90 در هر 100000 نفر در سال 2017 کاهش یافته است.

 

اما در کجای دنیا میزان مرگ و میر در حال کاهش یا افزایش است؟

در نمودار پراکنده در اینجا ما شاهد مقایسه میزان مرگ و میر ناشی از سیگار در سال 1990 (نشان داده شده در محور y) در مقابل نرخ مرگ و میر در سال 2017 (در محور x) هستیم. خط خاکستری خط برابری است به گونه ای که کشورهایی که در امتداد این خط قرار دارند در سال 1990 نسبت به سال 2017 نرخ مرگ و میر برابری داشتند. آنهایی که زیر خط خاکستری قرار دارند در سال 2017 نرخ بالاتری داشتند.

می بینیم که تقریباً همه کشورهای جهان بالای خط خاکستری قرار دارند،این بدان معنی است که بیشتر کشورها در دهه های اخیر به کاهش میزان مرگ و میر ناشی از سیگار دست یافته اند.

روند رو به کاهش جهانی تقریباً در همه جای جهان منعکس شده است.

تعداد مرگ و میر ناشی از استعمال دخانیات در کشورهای ثروتمند در حال کاهش است و در کشورهای با درآمد کم تا متوسط درحال افزایش. میزان مرگ و میر ناشی از استعمال دخانیات طی چند دهه گذشته در بیشتر کشورها رو به کاهش بوده است. اما تعداد مرگ و میر ناشی از سیگار چگونه درحال تعقییر است؟

در اینجا، داستان تا حد زیادی بر اساس خطوط درآمد تقسیم می شود.

در نمودار شاهد مقایسه تعداد مرگ و میر ناشی از سیگار در سال 1990 (نشان داده شده در محور y) در مقابل تعداد مرگ و میر در سال 2017 (در محور x) هستیم. خط خاکستری خط برابری اس به گونه ای که کشورهایی که در امتداد این خط قرار دارند در سال 1990 با سال 2017 تعداد مرگ و میر برابری داشتند. آنهایی که زیر خط خاکستری قرار دارند در سال 2017 مرگ و میر بیشتری داشتند.

 

آنچه ما در می یابیم این است که امروزه تعداد کل مرگ و میرهای منتسب به مصرف  سیگار در بسیاری از کشورهای ثروتمند در حال کاهش است. این بدان معناست که در چند دهه پیش نسبت به امروز، افراد بیشتری در نتیجه سیگار کشیدن می‌مردند.

برعکس این اتفاق برای اکثر کشورهای کم درآمد و متوسط ​​صادق است. اگرچه میزان مرگ و میر ناشی از استعمال دخانیات رو به کاهش است، رشد جمعیت و پیری در این کشورها به این معنی است که تعداد کل مرگ و میرها در دهه‌های اخیر رو به افزایش بوده است.

اگر بخواهیم روند تعداد کل مرگ و میرها را در بیشتر کشورها معکوس کنیم، نرخ مرگ و میر باید خیلی سریعتر از آنچه بوده کاهش میافته است.

 

مرگ و میر جهانی ناشی از سیگار در طول زمان

 این نمودار تعداد جهانی مرگ و میر ناشی از استعمال دخانیات و سیگار را در هر سال نشان می دهد. همچنین می توان آن را بر اساس کشورها مشاهده کرد.

 

شیوع استعمال دخانیات در سراسر جهان

مردم در کدام کشورها بیشتر سیگار می کشند؟

تقریباً از هر چهار نفر (23%) یک نفر بزرگسال در جهان تنباکو مصرف می‌کند.

اما در کجای دنیا سیگار کشیدن بیشتر است؟

در این نقشه ما سهم بزرگسالان 15 ساله و بالاتر را می بینیم که تنباکو مصرف می کنند.

تعدادی از کشورها وجود دارند که حداقل 40 درصد از جمعیت آنها سیگار می کشند. مکان هایی که افراد زیادی سیگار می کشند در دو منطقه دسته بندی شده اند،آسیای جنوب شرقی و جزایر اقیانوس آرام و اروپا - به ویژه منطقه بالکان - همچنین فرانسه، آلمان و اتریش.

در برخی کشورها افراد نسبتا کم تری سیگار می کشند،در اتیوپی، غنا و نیجریه کمتر از 5 درصد افراد سیگار می کشند.

عوامل متعددی وجود دارد که بر شیوع مصرف سیگار تأثیر می گذارد؛یکی از آن ها رفاه است،اگر به رابطه بین شیوع سیگار و درآمد نگاه کنیم، متوجه می‌شویم که کشورهای ثروتمند بیشتر تمایل به سیگار کشیدن دارند. اما همانطور که می بینید در این همبستگی تفاوت های بسیار زیادی در هر سطح از درآمد وجود دارد.

نرخ سیگار در بسیاری از کشورها بالا است، اما ما از تجربه می دانیم که این می تواند به سرعت تغییر کند. بسیاری از کشورهای پردرآمد امروزی در گذشته نرخ بسیار بالاتری از سیگار کشیدن داشتند و امروزه کاهش چشمگیری را شاهد بودند، به عنوان مثال در سال 2000، بریتانیا نرخ هایی مشابه اندونزی امروزی داشت(38 درصد از بزرگسالان سیگار می کشیدند)،اما اکنون کمتر از 20 درصد افراد این کشور سیگار مصرف میکنند. افزایش، اوج و سپس کاهش مصرف سیگار چیزی است که در بسیاری از کشورها شاهد آن هستیم.

 نرخ افراد مصرف کننده روزانه سیگار

این نمودار سهم بزرگسالان 15 ساله و بالاتر را که هر روز سیگار می کشند نشان را می دهد. در اینجا می بینیم که سیگار کشیدن روزانه در سراسر اروپا و آسیا بسیارشایع است - بیش از 20 درصد بزرگسالان در اکثر کشورهای این مناطق هر روز سیگار می کشند. 

این نقشه تعداد افرادی را که هر روز سیگار می کشند در سراسر جهان نشان می دهد.

 مطالعه مصرف سیگار بر اساس جنسیت

چه کسانی بیشتر سیگار می کشند، مردان یا زنان؟

تقریباً از هر چهار بزرگسال در جهان یک نفر سیگار می کشد. اما تفاوت های زیادی بین زن و مرد وجود دارد.

بیش از یک سوم مردان در جهان سیگار می کشند درحالی که کمتر از یک نفر در هر ده زن این کار را انجام می دهد.

تقریباً در همه کشورها این درست است که مردان بیشتر سیگار می کشند. در نمودار، سهم مردانی که سیگار می کشند (نمودار بر محور y) در مقایسه با معیار مشابه برای زنان (نمودار بر روی محور x) را می بینیم.

خط خاکستری در طرح نشان دهنده برابری در شیوع است؛کشورهایی که سیگار کشیدن در مردان بیشتر است، بالاتر از این خط قرار دارند و کشورهایی که زنان بیشتر در آن سیگار می کشند، در پایین تر قرار دارند.

می بینیم که تقریباً همه کشورها بالای خط خاکستری قرار دارند، به این معنی که سهم بیشتری از مردان سیگار می کشند. اما چند استثنا وجود دارد: در ایالت جزیره نائورو در اقیانوس آرام، زنان بیشتر از مردان سیگار می کشند. و نرخ سیگار کشیدن در دانمارک و سوئد تقریباً هیچ تفاوت جنسیتی را نشان نمی دهد.

در بسیاری از کشورها - به ویژه در سراسر آسیا و آفریقا - تفاوت ها بسیار زیاد است. ما این کشورها را می بینیم که در منتهی الیه سمت چپ قرار دارند، جایی که نرخ سیگار کشیدن برای زنان بسیار پایین است - معمولاً کمتر از 5٪. در اندونزی 70 درصد مردان سیگار می کشند اما تنها 5 درصد از زنان. در چین 48 درصد از مردان در مقابل 2 درصد از زنان است. و در مصر نیمی از مردان سیگار می کشند در حالی که تقریبا هیچ زن (0.4٪) سیگار نمی کشد. ما همچنین وقتی به نقشه سیگار کشیدن در میان زنان در سراسر جهان نگاه می کنیم، می بینیم که در بیشتر آفریقا و آسیا، نرخ بسیار پایین است.

این واقعیت که مردان بیشتر از زنان سیگار می کشند، منعکس کننده آمارهایی از سلامت است،به ویژه سرطان ریه، که سیگار یک عامل خطر اولیه برای آن است به طوری مه می بینیم که در هر کشوری در جهان، احتمال مرگ مردان بر اثر سرطان ریه بیشتر است.

میزان مصرف سیگار نیز بین مردان و زنان به طور قابل توجهی متفاوت است. در اینجا ما به تفاوت های جنسی در سیگار کشیدن در سراسر جهان نگاه می کنیم.

 

 میزان مصرف سیگار برای در هر فرد سیگاری

میزان استعمال دخانیات نه تنها با شیوع جمعیتی که سیگار می کشند، بلکه بر اساس شدت مصرف سیگار نیز تعیین می شود. این مورد با میانگین تعداد سیگارهای مصرف شده توسط افراد سیگاری اندازه گیری می شود.

در این نمودار تفاوت هایی را در میانگین تعداد سیگارهای مصرف شده توسط افراد سیگاری در روز در سراسر جهان مشاهده می کنیم. این مقدار در بسیاری از قسمت های آسیا، اروپای شرقی، آمریکای شمالی و اقیانوسیه، به طور متوسط ​​حدود 20 تا 25 نخ سیگار در روز است. نرخ ها در آمریکای لاتین، آفریقا و اروپای غربی اندکی پایین تر است.

 افزایش و کاهش مصرف سیگار در کشورهای ثروتمند امروزی

کشیدن سیگار برای اولین بار در کشورهای ثروتمند امروزی در اوایل قرن بیستم افزایش چشمگیری داشت. از آن زمان، روند مصرف دخانیات یک چرخه اوج و کاهش یک قرنی را پشت سر گذاشته است.

در نمودار، میانگین تعداد سیگارهای فروخته شده به ازای هر بزرگسال در روز را در بسیاری از کشورهای ثروتمند امروزی، از جمله ایالات متحده و اروپا، مشاهده می کنیم.

در اینجا می بینیم که همه کشورها از یک مسیر بسیار مشابه پیروی کردند: افزایش شدید مصرف سیگار در اوایل تا اواسط دهه 1900. اوج گرفتن از اواسط تا نیمه دوم قرن، قبل از اینکه در دهه های بعد وارد یک نزول شدید شود.تقریبا مسیر همه کشورهای ثروتمند امروزی بسیار مشابه بوده است.

آنچه قابل توجه است این است که این مسیر صعود - اوج - سقوط در همه موارد حدود یک قرن طول کشید. این مسیر طولانی اثرات بهداشتی عمده ای برای جمعیت کشورهای ثروتمند امروزی داشته است.

نرخ استعمال دخانیات تقریباً در همه کشورها در حال کاهش است

افزایش، اوج و سپس کاهش مصرف سیگار در کشورهای ثروتمند حدود یک قرن طول کشید که یک مسیر طولانی با اثرات شدید سلامتی را دربرداشت.

این مقیاس زمانی، وقتی مهم است که کشورهای با درآمد کم تا متوسط ​​امروز را در نظر بگیریم؛اگر آنها می خواهند از مقیاس عواقب سلامتی که توسط کشورهای ثروتمند دیده می شود اجتناب کنند، باید از این مسیر بسیار سریعتر عبور کنند. خبر مثبت این است که در بسیاری از این کشورها امروزه سیگار کشیدن درحال کاهش است.

در نمودار، سهم بزرگسالانی را که در سال 2000 (در محور y) و 2018 (در محور x) سیگار می‌کشند، می‌بینیم. خط خاکستری در اینجا برابری را نشان می‌دهد: کشورهایی که در امتداد این خط قرار دارند، در سال 2000 به همان میزان شیوع سیگار در سال 2018 خواهند داشت. موارد زیر در سال 2018 شیوع کمتری داشتند.

می بینیم که بیشتر کشورها بالای خط خاکستری قرار دارند،این بدان معناست که در دهه گذشته سهم بزرگسالانی که سیگار می کشند در بیشتر کشورهای جهان کاهش یافته است. این یک واقعیت شگفت انگیز برای بسیاری است، زیرا به این معنی است که شیوع سیگار نه تنها در کشورهای با درآمد بالا، بلکه در کشورهای با درآمدهای پایین تا متوسط ​​نیز کاهش می یابد.

کشورهای با درآمد کم تا متوسط ​​عملاً از مسیر یک قرنی صعود، اوج و افول کشورهای ثروتمند جهش کرده اند و تقریباً در همه جا، مصرف سیگار در حال کاهش است.

سیگار و سرطان

سرطان ریه و سیگار کشیدن در سراسر جهان از سال 1950

 این نمودار میزان مرگ و میر ناشی از سرطان ریه را در مردان در ایالات متحده و اسپانیا از سال 1950 نشان می دهد. در بسیاری از کشورها شاهد افزایش، اوج و سپس کاهش قابل توجه نرخ مرگ و میر ناشی از سرطان ریه در قرن بیستم هستیم. در ایالات متحده، میزان مرگ و میر در مردان در دهه 1980 به اوج خود رسید. در اسپانیا این اوج بعدها، فقط در دهه 1990 بود. این روندها هماهنگ با روند مصرف سیگار است. نمودار دیگر میزان فروش سیگار به ازای هر نفر را نشان می دهد. سیگار بزرگترین عامل خطر سرطان ریه است و می بینیم که روند سرطان ریه با تاخیری حدود 20 سال در سیگار کشیدن پدیدار میشود. در سال 2017، 7 میلیون نفر در سراسر جهان به دلیل مصرف سیگار جان خود را از دست دادند. این واقعیت که سیگار باعث سرطان ریه می شود، دلیل اصلی مرگ و میر بالای سیگار است. در ایالات متحده زمانی سیگار کشیدن برای مردان بسیار رایج بود به طوری که اوج سرطان ریه برای مردان بسیار بیشتر است. استعمال دخانیات بعدها برای زنان رایج تر شد به طوری که میزان مرگ و میر ناشی از سرطان ریه در زنان بعداً به اوج خود رسید.

 

 سهم مرگ و میر ناشی از سرطان ناشی به علت سیگار کشیدن

این نمودار تخمین بار جهانی بیماری از سهم مرگ و میر ناشی از سرطان را نشان می دهد که می تواند به سیگار نسبت داده شود.

در سطح جهانی بیش از یک مورد از هر پنج مرگ ناشی از سرطان (22 درصد در سال 2016) به سیگار مربوط می شود.

در اکثر کشورهای ثروتمندتر، این سهم بیشتر است و میانگین در کشورهای با درآمد بالا 28 درصد در سال 2016 است.

در کشورهای فقیر، که در گذشته افراد کمتری سیگار می‌کشیدند، تنباکو مسئول بخش بسیار کوچک‌تری از مرگ‌های ناشی از سرطان است.

 برای کاهش مصرف سیگار چه کنیم؟

 

قیمت گذاری مناسب

 

اعمال مالیات افزوده برقیمت

 

محدودیت تبلیغات دخانیات

 

 

 

حمایت از ترک دخانیات

 

 

 

این پروژه توسط سید مصطفی زمانی،دانشجوی پزشکی ترجمه و تصحیح شده و صحت علمی آن مورد تائید قرار گرفت.