پوکی استخوان درمان دارد؟

از مشخصات بارز پوکی استخوان میتوان به کاهش تراکم استخوان و از دست رفتن بافت استخوان، که منجر به ضعیف و شکننده شدن استخوان می‌شوند، اشاره کرد. در این مقاله علل و علائم پوکی استخوان را بررسی می‌کنیم.

 

پوکی استخوان چیست؟

پوکی استخوان یا  استئوپروز یک اختلال در استخوان‌ها است که در آن استخوان‌ها شکننده و ضعیف می‌شوند، به راحتی آسیب می‌بینند یا می‌شکنند. کاهش معدنی شدن و استحکام استخوان‌ها در طول زمان باعث پوکی استخوان می‌شود.

 

آیا پوکی استخوان تنها بر افراد مسن تأثیر می‌گذارد؟

اگرچه اثرات پوکی استخوان اغلب در افراد مسن دیده می‌شود، اما این اختلال معمولاً از میانسالی شروع به پیشرفت می‌کند. استخوان‌ها در اواسط دهه‌ی بیست زندگی هر فرد قوی‌تر از همیشه هستند، بنابراین داشتن پایه‌ای خوب در اوایل زندگی برای حفظ استخوان‌های سالم در اواخر زندگی بسیار مهم است.

 

 

چرا پوکی استخوان یک مسئله‌ی بهداشت عمومی مهم است؟

در ایالات متحده، ۱۰ میلیون نفر به پوکی استخوان مبتلا هستند (۸۰٪ آنها زن هستند) و ۴۴ میلیون نفر به دلیل تراکم استخوان پایین در معرض خطر ابتلا به این بیماری هستند. پوکی استخوان یک مسئله‌ی بهداشت عمومی در ایالات متحده است، زیرا این بیماری سالانه در دو میلیون شکستگی (شکستگی استخوان) از جمله ۳۰۰,۰۰۰ شکستگی لگن نقش دارد. هزینه‌ی مراقبت‌های پزشکی برای این مصدومان سالانه ۱۹ میلیارد دلار برآورد می‌شود. این آسیب‌ها همچنین می‌تواند به معلولیت دائمی یا ناتوانی در بازگشت به کار یا انجام فعالیت‌های روزانه شود.

 

علائم پوکی استخوان چیست؟

پوکی استخوان ممکن است هیچ‌گونه علائم ظاهری ایجاد نکند. افراد ممکن است تا زمان شکستن استخوان‌شان متوجه نشوند که به پوکی استخوان مبتلا هستند.

شکستگی‌های ستون فقرات

شکستگی‌های فشاری مهره‌ای (ستون فقراتی) استخوان‌های شکسته در پشت به دلیل استخوان‌های ضعیف ناشی از پوکی استخوان هستند. مهره‌ها (استخوان‌های ستون فقرات) در نتیجه‌ی حتی آسیب‌های جزئی مربوط به افتادن، خم شدن، چرخش یا عطسه درهم می‌شکنند. وقتی استخوان‌های ستون فقرات معدنی شدن و استحکام خود را از دست می‌دهند، می‌توانند درهم بشکنند و ظاهری خمیده ایجاد کنند که اغلب آنها را « کیفوز پشت خمیدگی» می‌نامند.

 

 

شکستگی تنشی

شکستگی‌های تنشی در استخوان‌ها به دلیل آسیب‌های مکرر، معمولاً با کمترین ضربه اتفاق می‌افتند. افراد مبتلا به پوکی استخوان به دلیل ضعف استخوان‌هایشان بیشتر مستعد شکستگی‌های تنشی هستند.

شکستگی لگن

افراد مبتلا به پوکی استخوان در معرض خطر بیشتری برای شکستگی‌های لگن هستند. حتی یک افتادن ساده می‌تواند باعث شکستگی لگن در فرد مبتلا به پوکی استخوان شود. به‌خاطر ضعف در استخوان‌ها، بهبود کامل این آسیب‌ها ممکن است مدت زیادی طول بکشد یا ممکن است به سختی بهبود یابند.

 

 

پوکی استخوان چه پیامدهایی دارد؟

شکستگی‌های مربوط به پوکی استخوان می‌تواند منجر به درد و ناتوانی قابل‌توجهی شود. شکستگی‌های لگن در بین افراد مبتلا به پوکی استخوان شایع هستند. تقریباً ۲۴٪ از بیماران دارای شکستگی لگن که بیش از ۵۰ سال عمر دارند در عرض یک سال پس از آسیب جان خود را از دست می‌دهند و یک چهارم آنها در آسایشگاه خواهند ‌مانند.

کسانی که یک شکستگی فشاری مهره‌ای (ستون فقراتی) دارند، در معرض خطر بالایی برای ابتلا به سایر شکستگی‌های مشابه هستند.

 

چه عواملی استحکام استخوان را تعیین می‌کنند؟

استحکام استخوان به توده‌ی (تراکم) استخوان مرتبط است که به میزان معدنی شدن باقی‌مانده در استخوان‌ها با افزایش سن افراد اشاره دارد. هرچه استخوان‌ها متراکم‌تر باشند، قوی‌تر هستند.

عوامل تعیین کننده‌ی استحکام استخوان عبارتند از:

• ژنتیک
• محیط
• داروها
• قومیت (آفریقایی-آمریکایی‌ها تراکم استخوان بالاتری نسبت به قفقازی‌ها یا آسیایی‌ها دارند)
• جنسیت (مردان تراکم استخوان بیشتری نسبت به زنان دارند)
• افزایش سن (تراکم استخوان در حدود ۲۵ سالگی به اوج خود می رسد و پس از ۳۵ سالگی کاهش می‌یابد)

یائسگی، استروژن و پوکی استخوان

تشخیص پوکی استخوان معمولاً در زنان بیشتر از مردان است، زیرا سطح استروژن در آنها پس از رسیدن به یائسگی کاهش می‌یابد. استروژن به حفظ تراکم استخوان در زنان کمک می‌کند. زنان یائسه می‌توانند تا ۲۰٪ از توده‌ی استخوانی خود را طی پنج تا هفت سال پس از یائسگی از دست بدهند.

 

عوامل خطر ابتلا به پوکی استخوان چیستند؟

عوامل خطر ابتلا به پوکی استخوان که قابل کنترل نیستند عبارتند از:

• جنسیت مونث
• قومیت - قفقازی یا آسیایی
• سابقه‌ی خانوادگی

عوامل خطر ابتلا به پوکی استخوان که قابل کنترل هستند عبارتند از:

• استعمال دخانیات
• ورزش نکردن
• رژیم‌های غذایی فاقد کلسیم
• تغذیه‌ی نامناسب
• سوء مصرف الکل

عوامل خطر دیگر برای ابتلا به پوکی استخوان شامل شرایط پزشکی مانند موارد زیر هستند:

• سطوح استروژن به‌طور مزمن پایین
• کمبود ویتامین D
• پرکاری تیروئید
• ناتوانی در ورزش کردن
• داروها، نظیر شیمی‌درمانی، کورتیکواستروئیدها، یا داروهای ضد‌تشنج
• پرکاری پاراتیروئید
• ناتوانی در جذب مناسب مواد مغذی در دستگاه گوارش

 

پوکی استخوان چگونه تشخیص داده می‌شود؟

پوکی استخوان اغلب در عکس رادیوگرافی زمانی‌که بیمار دچار شکستگی می‌شود، تشخیص داده می‌شود. با این حال، زمانی‌که پوکی استخوان در رادیوگرافی قابل مشاهده است، ممکن است تحلیل استخوان قابل توجهی وجود داشته باشد.

اسکن جذب‌سنجی اشعه‌ی ایکس با انرژی دوگانه (DEXA یا DXA) را می‌توان به عنوان یک آزمایش غربالگری برای استئوپنی (کاهش تراکم استخوان که قبل از پوکی استخوان رخ می‌دهد) استفاده کرد. این آزمایش تراکم استخوان را در لگن و ستون فقرات اندازه گیری می‌کند و دقیق‌تر از رادیوگرافی است.

 

چه کسانی باید آزمایش تراکم استخوان انجام دهند؟

بنیاد ملی پوکی استخوان توصیه می‌کند که گروه‌های افراد زیر به منظور غربالگری برای پوکی استخوان، اسکن‌های جذب‌سنجی اشعه‌ی ایکس با انرژی دوگانه (DEXA یا DXA) را انجام دهند:

• همه‌ی زنان ۶۵ سال و بالاتر
• همه‌ی زنان یائسه زیر ۶۵ سال که دارای عوامل خطر پوکی استخوان هستند
• زنان یائسه‌ی دارای شکستگی
• زنان دارای شرایط پزشکی مرتبط با پوکی استخوان، از جمله آرتریت روماتوئید، استعمال دخانیات، اعتیاد به الکل یا وزن بدن کمتر از ۱۲۷ پوند.

 

نتایج تراکم استخوان چگونه اندازه‌گیری می‌شوند؟

اسکن DXA نتایج را به عنوان «نمره‌ی T» فهرست می‌کند. این اندازه‌گیری یک مقایسه‌ی آماری (SD، یا انحراف معیار) از تراکم استخوان بیمار در مقایسه با میانگین اوج تراکم استخوان یک بزرگسال جوان از همان جنسیت و قومیت است.

• نمره‌ی T ۱- تا ۲.۵- SD مشخصه‌ی استئوپنی است که پیش‌ساز پوکی استخوان است.
• نمره‌ی T ۲.۵- یا کمتر نشان دهنده‌ی پوکی استخوان است.

 

چگونه می‌توان پوکی استخوان را درمان و از آن پیشگیری کرد؟

در حال حاضر درمانی برای پوکی استخوان وجود ندارد. درمان پوکی استخوان شامل توقف تحلیل بیشتر استخوان و تقویت استخوان‌هایی است که علائم ضعف را نشان می‌دهند. پیشگیری از پوکی استخوان خیلی مهم است. ورزش قبل از یائسگی به افزایش توده‌ی استخوانی کمک می‌کند. پس از یائسگی، ورزش سرعت تحلیل استخوان را کاهش می‌دهد. اکثر پزشکان توصیه می‌کنند که افراد سالم هر هفته ۱۵۰ دقیقه فعالیت بدنی داشته باشند. این مطابق با تمرینات ۳۰ دقیقه‌ای در بیشتر روزهای هفته است.

پیشگیری و درمان: ورزش

ورزش در کمک به بهبود قدرت و تعادل عضلانی، که می‌تواند افتادن و سایر حوادث را کاهش دهد، مهم است. ورزش‌ استقامتی نیز به تقویت استخوان‌ها کمک می‌کند. ورزش‌های استقامتی فعالیت‌هایی هستند که در آن‌ها استخوان‌ها و ماهیچه‌های شما باید در برابر جاذبه کار کنند. پیاده‌روی و تمرین با وزنه دو نمونه از ورزش‌های استقامتی هستند. در مورد نوع و مدت زمان ورزشی که برای شما مناسب است با پزشک خود مشورت کنید.

یک هشدار در مورد ورزش:

در افراد مبتلا به پوکی استخوان، ورزش ممکن است به استخوان‌های ضعیف آسیب برساند. گفتگو با یک پزشک در مورد تمرینات ورزشی مناسب برای افراد مبتلا به پوکی استخوان مهم است. همچنین مهم است که سایر مشکلات پزشکی که ممکن است وجود داشته باشند (بیماری قلبی، دیابت، فشار خون بالا) را قبل از شروع هر برنامه‌ی ورزشی در نظر بگیرید. برخی از انواع ورزش‌های شدید مانند دوی ماراتن ممکن است برای افراد مبتلا به پوکی استخوان توصیه نشوند.

پیشگیری و درمان: ترک استعمال دخانیات و مصرف الکل

استعمال دخانیات می‌تواند منجر به تحلیل استخوان شود. در افراد مبتلا به پوکی استخوان، آن می‌تواند پیشرفت بیماری را تسریع کند. همچنین سطح استروژن را در زنان کاهش می‌دهد که می‌تواند منجر به یائسگی زودتر و تحلیل استخوان بیشتر شود.

تأثیر الکل و کافئین بر پوکی استخوان مشخص نیست. برای حفظ سلامتی مطلوب، کافئین را در حد اعتدال مصرف کنید و از مصرف الکل بپرهیزید.

پیشگیری و درمان: مکمل‌های کلسیم

مصرف کلسیم برای داشتن استخوان‌های قوی و سالم مهم است. برای کمک به پیشگیری از کاهش تراکم استخوان و پوکی استخوان، مصرف کافی کلسیم باید در اوایل زندگی اتفاق بیفتد. انجمن غذا و تغذیه (FNB) مؤسسه‌ی پزشکی آکادم‌های ملی توصیه‌هایی را برای مصرف مواد مغذی از جمله کلسیم ارائه کرده است. همانطور که در اینجا نشان داده می‌شود، این توصیه‌ها بر حسب سن و جنسیت متفاوت هستند.

منابع خوب کلسیم رژیم غذایی شامل محصولات لبنی، سبزیجات (کلم پیچ، کلم، کلم بروکلی، اسفناج) و غذاهای غنی‌شده (آب میوه، شیرهای غیرلبنی، غلات) هستند. زنان یائسه ممکن است به کلسیم بیشتری نیاز داشته باشند.

 

 

پیشگیری و درمان: غذاهای غنی‌شده با کلسیم

اکثر آمریکایی‌ها به اندازه‌ی کافی مقدار توصیه شده‌ی روزانه در آمریکا (USRDA) برای کلسیم را دریافت نمی‌کنند. برخی از نمونه‌های منابع غذایی کلسیم شامل شیر، ماست، پنیر و آب پرتقال غنی‌شده هستند.

پیشگیری و درمان: ویتامین D

به منظور جذب مناسب کلسیم در رژیم غذایی و حفظ سلامت استخوان، بدن برای موارد زیر نیز به ویتامین D نیاز دارد:

• جذب کلسیم از روده‌ها
• پیشگیری از نرمی استخوان که می‌تواند باعث تضعیف بیشتر استخوان‌ها شود
• افزایش تراکم استخوان و کاهش شکستگی‌ها در زنان یائسه

USRDA برای ویتامین D 600 واحد بین المللی در روز برای کودکان ۱ ساله تا بزرگسالان ۷۰ ساله است. نوزادان زیر ۱ سال به ۴۰۰ واحد بین المللی نیاز دارند، در حالی که بزرگسالان ۷۱ ساله و بالاتر به ۸۰۰ واحد بین المللی نیاز دارند.

منابع خوب ویتامین D شامل نور خورشید، ماهی‌های چرب نظیر ماهی قزل‌آلا یا ماهی خال مخالی، جگر گاو، زرده‌ی تخم مرغ، شیر یا آب پرتقال غنی‌شده با ویتامین D، غلات غنی‌شده، و شیر خشک برای نوزادان هستند.

 

 

پیشگیری و درمان: هورمون‌درمانی یائسگی

از آنجا که استروژن می‌تواند در حفظ تراکم و استحکام استخوان در زنان نقش داشته باشد، برای برخی از زنان یائسه مبتلا به پوکی استخوان، به‌منظور جلوگیری از تحلیل و شکستگی‌های استخوان هورمون‌درمانی (هورمون‌درمانی یائسگی، که قبلاً درمان جایگزین هورمون یا HRT نامیده می‌شد) تجویز می‌شود. استروژن را می‌توان به تنهایی به صورت خوراکی (پرمارین، استریس، استراتست) یا به عنوان چسب پوستی (استرادرم، ویول) یا همراه با پروژسترون تجویز کرد. ترکیب این دو هورمون می‌تواند به پیشگیری از سرطان رحم که می‌تواند در اثر استفاده از استروژن به تنهایی ایجاد شود، کمک کند. هورمون‌درمانی پس از یائسگی می‌تواند عوارض جانبی از جمله افزایش خطر حمله‌ی قلبی، سکته‌‌ی مغزی، لخته شدن خون و سرطان سینه داشته باشد، بنابراین، معمولاً استفاده‌ی طولانی مدت آن توصیه نمی‌شود. برای اطلاعات بیشتر در مورد هورمون‌درمانی با پزشک مشورت کنید.

پیشگیری و درمان: داروها

چندین نوع دارو برای درمان پوکی استخوان استفاده می‌شوند. پزشک جنسیت، سن، شرایط سلامتی شما و سایر عوامل را همراه با دستورالعمل‌های درمان پوکی استخوان در نظر می گیرد تا مشخص کند کدام دارو برای شما مناسب است.

1. داروهای ضدتحلیل: این داروها از تحلیل (تجزیه) استخوان جلوگیری می‌کنند و می‌توانند به افزایش توده‌ی استخوانی کمک کنند. به عنوان مثال، می‌توان به آلندرونات (فوساماکس، بینوستو)، ریزدرونات (اکتونل)، رالوکسیفن (اویستا)، ایباندرونات (بونیوا)، ریزدرونات (اتلویا)، کلسی تونین (کلسیمار) و زولدرونات (رکلست) اشاره کرد. مهارکننده های لیگاند RANK (RANKL)، نظیر دنوزوماب (پرولیا) در این طبقه هستند. کلسی‌تونین (فورتیکال، میاکالسین) و کمپلکس استروژن اختصاصی بافت (TSEC) مانند استروژن/بازدوکسیفن (دوآوی) نیز همینطور هستند.
2. هورمون‌درمانی با استروژن پس از یائسگی: این می‌تواند تا حد زیادی مانند داروهای ضد تحلیل عمل کند و از تحلیل استخوان جلوگیری نماید و به افزایش توده‌ی استخوانی کمک کند.
3. تعدیل‌کننده‌های انتخابی گیرنده‌ی استروژن (SERM ها): این داروها مانند استروژن عمل می‌کنند و شامل تاموکسیفن و رالوکسیفن (اویستا) می‌شوند.
4. داروهای آنابولیک: اینها تنها داروهایی هستند که در واقع توده‌ی استخوانی را می سازند. تری‌پاراتید، شکلی از هورمون پاراتیروئید، یکی از نمونه‌های این نوع دارو است. مهارکننده‌های اسکلروستین مانند روموسوزوماب aqqg (اونیتی) و آنالوگ پروتئین مرتبط با هورمون پاراتیروئید (PTHrp) مانند آبلوپاراتید (تیملوس) نیز در این طبقه هستند.

پیشگیری از شکستگی لگن

محافظ‌های لگن می‌توانند خطر شکستگی لگن را در افرادی که پوکی استخوان دارند و در معرض خطر افتادن هستند، کاهش دهند. محافظ‌های لگن، لباس‌های زیر با لایه‌های نازک فوم یا پلاستیک روی لگن هستند. Hipsaver و Safehip دو برند موجود هستند.

 

پوکی استخوان در یک نگاه

• پوکی استخوان یک اختلال در استخوان‌ها است که در آن استخوان‌ها شکننده و ضعیف می‌شوند، به‌راحتی آسیب می‌بینند یا می‌شکنند.
• توده‌ی استخوانی (تراکم استخوان) در سنین ۲۵ تا ۳۰ سالگی به اوج خود می‌رسد و پس از ۴۰ سالگی کاهش می‌یابد و در زنان پس از یائسگی با سرعت بیشتری کاهش می‌یابد.
• عوامل خطر پوکی استخوان عبارتند از: ژنتیک، ورزش نکردن، کمبود کلسیم و ویتامین D، استعمال دخانیات، مصرف زیاد الکل و سابقه‌ی خانوادگی پوکی استخوان.
• افراد مبتلا به پوکی استخوان تا زمانی‌که شکستگی استخوان رخ دهد ممکن است هیچ علامتی نداشته باشند.
• پوکی استخوان را می‌توان با استفاده از رادیوگرافی تشخیص داد، اما به احتمال زیاد با اسکن DEXA که تراکم استخوان را اندازه‌گیری می‌کند، تشخیص داده می‌شود.
• درمان‌های پوکی استخوان شامل داروهای تجویزی پوکی استخوان، ترک استعمال دخانیات و دریافت ورزش مناسب، کلسیم و ویتامین D هستند.