قبل از خرید گوشی پزشکی این راهنما را بخوانید!

وقتی صحبت از استتوسکوپ (stethoscope) یا گوشی پزشکی می‌شود، تقریبا همه‌ی ما یک تصویر مشخصی از آن در ذهنمان داریم؛ چون احتمالا حداقل یک ‌بار به پزشک مراجعه کرده‌ایم و با این وسیله‌‌ی به ظاهر ساده (گوشی طبی) معاینه شدیم. حقیقت این هست که این وسیله‌ی آشنا، در علم پزشکی و تشخیص بسیاری از بیماری‌های مهم قلبی و ریوی و بیماری‌های اورژانسی تهدید ‌کننده‌ی حیات، جای بسیار ارزشمندی در فعالیت پزشکان دارد. اما خرید این دستگاه، زمانی سخت می‌شود که متوجه می‌شویم که گوشی‌های پزشکی بالغ بر ده نوع مختلف با کاربردها و قابلیت‌های مختلف دارند که ممکن هست هنگام خرید ما را سردرگم کنند.
برای همین، در این مقاله سعی کردیم با ارائه‌ی اطلاعات مهم درمورد استتوسکوپ ها شما را در انتخاب بهترین گوشی پزشکی مناسبتان همراهی کنیم؛‌ پس با ما همراه باشید!

 

کاربرد گوشی پزشکی

بیش از دو قرن از زمان اختراع گوشی پزشکی می‌گذرد و این وسیله هم‌چنان جزو مهم‌ترین و پرکاربردترین وسایل در علوم پزشکی است. در زیر به تعدادی از مهم‌ ترین کاربردهای استتوسکوپ اشاره می‌کنیم:

۱. سمع قلبی:

با گذاشتن استتوسکوپ بر نواحی که برای سمع قلبی مناسب‌تر هستند، پزشک می‌تواند به صدای تپش قلب بیمار گوش دهد و با توجه به آن صدا، به بیماری‌هایی شک کند و یا تشخیص قطعی را مسجل کند. به شما توصیه می‌کنیم مقاله‌ی سمع صحیح قلبی را در بخش یادگیری وب‌سایت نبض مطالعه کنید.علاوه بر سمع صدای تپش قلب، صدای عبور جریان خون از درون برخی از عروق بزرگ نیز، مثل عروق کاروتید گردنی، جزوی از معاینات قلبی عروقی است که به کمک استتوسکوپ انجام می‌شود. از همین کاربرد، یعنی سمع صدای ناشی از عبور جریان خون از درون رگ‌ها، هنگام سنجش فشار خون نیز استفاده می‌شود. در مقاله‌ای دیگر، راهنمای کامل نحوه‌ی اندازه‌گیری فشار خون را توضیح داده‌ایم.

۲. سمع ریوی:

در دو طرف قلب، دو ارگان مهم دیگر بدن، یعنی ریه‌ها قرار دارند. عبور هوا از درون ریه‌ها، باعث ایجاد صدایی می‌شود که باز می‌توان این صدا را به کمک گوشی پزشکی به خوبی شنید. در صورتی که در مسیر عبور این صدا ناهنجاری یا انسدادی وجود داشته باشد، صدای طبیعی (مثل صدای وزیکولار، برونشیال، برونکووزیکولار) تغییر خواهد کرد و به صداهای غیرطبیعی (مثل کراکل نرم یا رال خشن، ویز، استریدور و رونکای) تبدیل می‌شود. برای راهنمای سمع صحیح ریوی، به مقاله‌ی آموزشی سمع ریه در بخش یادگیری وب‌سایت نبض مراجعه کنید.

۳. سمع صداهای روده‌ای:

روده انسان به علت حرکتی که دارد، صدای منحصر به فردی را تولید می‌کند که این صدا در بیماری‌های مختلف مثل انسداد روده‌، تغییر می‌کند و از حالت طبیعی خود فاصله می‌گیرد. با استتوسکوپ (گوشی پزشکی) می‌توان این صدا را نیز سمع کرد.

 

اجزای گوشی پزشکی

حال، برای آنکه از بین انواع مختلفی از گوشی پزشکی انتخاب کنیم، بهتر هست که اول اجزای آن را بشناسیم تا با انواع آن بهتر آشنا شویم.
استتوسکوپ‌ها در طول تاریخ و از زمان ساختشان دچار تغییراتی شده‌اند (در مقاله‌ی تاریخچه‌ی استتوسکوپ بخوانید.) اما فارغ از نوع استتوسکوپ، همه‌ی گوشی‌ های پزشکی ساختار تقریبا یکسان با اجزای مشابهی دارند. البته استثنای این مورد، گوشی‌های پزشکی هوشمند، مثل گوشی پزشکی دیجیتال NS1 نبض آوا هستند که به تازگی وارد بازار شده‌اند. درباره‌ی این گوشی‌ها نیز در ادامه توضیح خواهیم داد. به صورت کلی همه‌ی گوشی‌های پزشکی شامل اجزای زیر هستند:

۱. قطعه‌ی سینه‌ای (Chest Piece)

فولاد ضدزنگ درست شده است که بسیار با دوام است و هم‌چنین صوت را به خوبی منتقل می‌کند. بعضی از سر‌ها نیز ترکیبی از فولاد ضدزنگ و آلیاژ آلمینیوم یا روی هستند. قطعات سینه‌ای بزرگ‌تر غالبا برای معاینه‌ی بزرگ‌سالان و قطعه‌ی سینه‌ای کوچک‌تر، برای معاینه‌ی اطفال، افراد لاغر، سمع در مناطقی که بانداژ (باندپیچی) شده‌اند و سمع شریان کاروتید به کار می‌رود.

استتوسکوپ‌ها بر اساس سرشان به سه دسته تقسیم می‌شوند:

تک سر (Single Head)

استتوسکوپ (گوشی پزشکی) ‌های تک‌سر، تنها یک سر صاف و دایره‌ای دارند که بیشتر برای استفاده‌های عمومی و سریع مثل بررسی علائم حیاتی و یا سمع عمومی قلب و ریه به کار می‌رود. این استتوسکوپ‌ها، توانایی تفکیک صدا را بر اساس فرکانسشان ندارند و طیف وسیعی از صداها را می‌توان به کمک این استتوسکوپ‌ها شنید. البته امروزه استتوسکوپ‌های جدیدتر تک‌سری نیز در بازار هستند که قابل تنظیم درجا بل و استتوسکوپ و تبدیلشان به هم‌دیگر را دارند.

دو سر یا دو پاویون (Dual Head)

در بعضی از گوشی‌های پزشکی، قطعه‌ی سینه‌ای آن‌ها در یک طرف دارای دیافراگم و در طرف دیگر، دارای بِل هستند. در گروهی دیگر نیز ممکن است تنها یک دیافراگم وجود داشته باشد که قابلیت تغییر و تنظیم درجا به بِل داشته باشد. این بل و دیافراگم در واقع سری‌های متفاوت،‌ با ویژگی‌های ساختاری متفاوتی هستند که باعث می‌شوند تفکیک صداهای با فرکانس‌های مختلف، بهتر انجام شود.

اما تفاوت بل و دیافراگم گوشی پزشکی در چیست؟

وظیفه‌ی دیافراگم انتقال صداهای زیرتر و با فرکانس بالاتر است (مثل صدای اول قلبی و صدای دوم قلبی) دیافراگم در استتوسکوپ‌های بزرگ‌سالان حدود 3.5cm است و باید صاف، نازک و آنقدر محکم باشد که صداهای با فرکانس پایین‌تر را فیلتر کند. هنگام سمع با دیافراگم آن را محکم باید به قفسه سینه فشار دهید. وظیفه‌ی بل، انتقال صداهای بم‌تر و با فرکانس کمتر است، مثل صدای سوم قلبی و صدای چهارم قلبی بل در استتوسکوپ بزرگ‌سالان 2.5cm قطر دارد و عمیق است تا توسط بافت بدن هنگام سمع قفسه سینه پوشیده نشود و فضای خالی داشته باشد. هنگام سمع با بل، بر خلاف دیافراگم، باید آن را به آرامی روی قفسه سینه نگه دارد. اگر بل را مانند دیافراگم محکم به قفسه سینه فشار دهید، قادر به شنیدن صداهای بم نخواهید بود اما صداهای زیر را بلندتر خواهید شنید.

سه سر (Triple Head)

شاید کم‌ کاربرد‌ترین و سخت‌ترین استتوسکوپ (گوشی پزشکی) برای کار با آن، استتوسکوپ‌های سه‌ سر باشند. استفاده از آن‌ها سخت و مشکل است و به همین علت تنها در معاینات بسیار حیاتی قلبی استفاده می‌شود.

 

۲. لوله (Tube)

تیوب‌ متصل‌کننده‌ی سر گوشی پزشکی به انتهای آن یعنی گوشی‌ها هستند. دو وظیفه‌ مهم دارند: یک انتقال صدای سر استتوسکوپ به گوشی و هم‌چنین کاهش صداهای اضافه (نویز) اطراف. این قابلیت به شما کمک می‌کند تا صداهای اطراف را هنگام معاینه کمتر بشنوید و تشخیص صحیح‌تری داشته باشید.

۳. گوشی‌ (Ear Tips)

گوشی‌ها بخش‌هایی هستند که وارد گوش شما می‌شوند و مهم است که سایز گوشی‌ها متناسب با سایز گوش شما باشند تا کاملا فضای گوش را پر کنند و هم‌چنین آنقدر بزرگ نباشند که در درازمدت باعث آسیب به گوش شوند. بعضی از استتوسکوپ ها دارای سرهای مختلف گوشی هستند که شما میتوانید بر اساس سایز دلخواهتان، آن‌ها را انتخاب کنید.

 

انواع گوشی پزشکی (استتوسکوپ)

حال که با اجزای استتوسکوپها آشنا شدیم، می‌توانیم انواع‌ آن‌ها را بررسی کنیم. انواعی که در اینجا بررسی می‌کنیم، استتوسکوپ‌های آکوستیک، الکترونیک و استتوسکوپ مخصوص افراد کم‌ شنوا هستند. انواع دیگر و تخصصی‌تری از استتوسکوپها نیز از جمله استتوسکوپ جنینی، داپلر و سه ‌بعدی نیز وجود دارند که در این مقاله درمورد آن‌ها صحبت نمی‌کنیم.

استتوسکوپ آکوستیک

این استتوسکوپها از طریق انتقال امواج صوتی از قطعه‌ی سینه‌ای به تیوب، گوشی‌ها و نهایتا به گوش ما، باعث شنیدن صدا در معاینه می‌شوند. از آنجا که امواج صوتی در تیوب استتوسکوپ محدود و محصور هستند، صدا در مقایسه با حالتی که ما با گوش‌های خودمان سعی کنیم صدای ضربان قلب را بشنویم، تشدید‌ شده و صدای بلندتری به گوشمان می‌رسد. گوشی‌های پزشکی آکوستیک NS0 نبض آوا از این دسته از گوشی‌ها هستند.

 

استتوسکوپ دیجیتال یا الکترونیک

مکانیسم اصلی این استتوسکوپ‌ها نیز مربوط به امواج صوتی است اما با این تفاوت که می‌توانند صدا را قبل از اینکه به گوش ما برسد، تبدیل به سیگنال‌هایی با کیفیت و وضوح بالاتر و با نویز کمتر کنند و سپس صدای بهبود یافته را به گوش ما برسانند. ممکن است بعضی از این استتوسکوپ‌ها به هندزفری نیز وصل شوند و تجربه‌ی لذت ‌بخش ‌تری از سمع بالینی را برای شما فراهم کنند. این استتوسکوپها یا دارای باتری قابل تعویض و یا باتری‌های قابل شارژ هستند. استتوسکوپ‌های دیجیتال هوشمند نبض نیز از دسته‌ی استتوسکوپهای دیجیتال است. 

استتوسکوپ‌های مخصوص افراد کم‌ شنوا

برای افرادی که مشکلات شنوایی دارند، راه‌های مختلفی وجود دارد. از جمله‌ی آن میتوان به استتوسکوپ‌های دیجیتال که در بالا توضیح داده شد استفاده کنند. این گوشی‌ها قابلیت بلندتر کردن صدا و کاهش صداهای اضافه اطراف را دارند و باعث ایجاد صدای بهتری هنگام معاینه می‌شوند. از طرف دیگر اگر افراد از سمعک استفاده می‌کنند می‌توانند از مبدل‌هایی به اسم Stethomate استفاده کنند که امکان استفاده از گوشی پزشکی همزمان با سمعک را فراهم می‌کند.

 

چند نوع متفاوت از استتوسکوپ ها را بشناسید!

استتوسکوپ کاردیولوژی

همانطور که از اسمشان پیداست از استتوسکوپ‌های کاردیولوژی برای معاینات دقیق و حساس قلبی استفاده می‌شود تا پزشک در تشخیص خود از بالاترین دقت و حساسیت در تشخیص انواع صداهای سمع‌شده قلبی برخوردار باشد. این نوع از استتوسکوپها هم نوع تک‌سر و هم نوع دوسر دارند.

 

استتوسکوپ اطفال

استتوسکوپ اطفال مثل استتوسکوپ‌های بزرگ‌سالان است اما قطعه‌ی سینه ‌ایشان اندازه‌ای کوچک‌تر و حدود ۲.۵ سانتی متر قطر دارد. حتی استتوسکوپهایی مخصوص نوزادان نیز وجود دارد که اندازه‌ای کوچک ‌تر از گوشی پزشکی مخصوص اطفال (گوشی پزشکی های فانتزی) دارند. 

استتوسکوپ دامپزشکی

این استتوسکوپ‌ها غالبا توسط دامپزشکان و برای معاینات حیوانات از جمله دام‌ها و حیوانات خانگی مثل سگ و گربه استفاده می‌شود. گاهی اوقات دامپزشکان از استتوسکوپ‌های اطفال یا نوزادان برای معاینه‌ی حیوانات کوچک‌تر مثل پرندگان نیز استفاده می‌کنند.

استتوسکوپ‌ اشپراگ (Sprague)

مشخصه‌ی این استتوسکوپ‌های دو سره این است که از قطعه‌ی سینه‌ایشان دو تیوب مستقیما خارج می‌شود که هر کدام به یک گوشی می‌روند. این طراحی، کمک می‌کند تا کیفیت صدای سمعی افزایش یابد و همینطور طیف فرکانس صداها وسیع‌تر باشد تا انواع صداهای قلبی و ریوی، شنیده شود.

استتوسکوپ های با وزن کم

اکثر استتوسکوپ‌ها وزنی حدود ۱۷۵ تا ۱۸۵ گرم دارند. استتوسکوپ‌ (گوشی پزشکی) با وزن کم، وزنی حدودی ۱۱۵ تا ۱۲۰ گرم دارد و باعث می‌شود که در طول روز نگه‌ داشتن آن‌ها راحت تر باشد اما نکته‌ی مهم این است که در حال حاضر این استتوسکوپ‌ها کیفیت مشابه و بالایی از صدا را مثل سایر استتوسکوپ‌ها ارائه نمی‌دهند.

 

چه گوشی پزشکی برای چه کسی مناسب هست؟

برای خرید گوشی پزشکی مناسب خودتان، به توضیحات قبلی دقت کنید و سعی کنید تا بین قابلیت‌های مختلف، اولویت و ترجیح خودتان را پیدا کنید. ما در اینجا راهنمایی کوتاه دیگری نیز برایتان آماده کرده‌ایم:

گوشی پزشکی مناسب دانشجویان پزشکی

هیچ قانونی برای انتخاب استتوسکوپ وجود ندارد. تمامی انتخاب‌ها متاثر از قابلیت‌های گوشی‌های مختلف و هم‌چنین بازه‌ی قیمتی این استتوسکوپها است. اما برای دانشجویان علوم پزشکی که در حال یادگیری هستند، بهتر است گوشی پزشکی انتخاب شود که دقت و حساسیت لازم برای یادگیری انواع صداها را داشته باشد. هم‌چنین استفاده از گوشی‌های پزشکی هوشمند قابل اتصال به تلفن همراه این قابلیت را به دانشجویان می‌دهد که صداهای قلبی یا تنفسی بیماران را ضبط کنند تا بتوانند با سایر همکلاسی‌های خود یا استادان خود به اشتراک بگذارند و درباره‌ی تشخیص بیماران با یک‌دیگر مشورت کنند.

گوشی پزشکی مناسب پزشکان عمومی

پزشکان عمومی غالبا بیماران در همه‌ی طیف سنی از نوزادان و کودکان کم‌ سن و سال تا بزرگ‌سالان را معاینه می‌کنند. به همین علت، غالبا بهتر است تا از گوشی‌های دوسره استفاده کنند تا بتوانند با کیفیت بالاتر همه‌ی بیماران در گروه‌های سنی مختلف را معاینه کنند.

گوشی پزشکی مناسب پزشکان متخصص اطفال

بر عکس پزشکان عمومی، متخصصین اطفال تنها کودکان را درمان می‌کنند. به همین علت، بهتر است تا از استتوسکوپ‌های مخصوص اطفال که سایز کوچک‌تری دارند استفاده کنند. هم‌چنین، بهتر است که اطراف قطعه‌ی سینه‌ای آن‌ها ضدسرما باشد تا از ایجاد ناراحتی برای کودک جلوگیری کند.

گوشی پزشکی مناسب متخصصین قلب و ریه

این متخصصین ترجیح می‌دهند تا از گوشی‌ پزشکی دیجیتال برای ایجاد کیفیت و دقت بالاتر استفاده کنند.

گوشی پزشکی مناسب پرستاران

کاربرد اصلی گوشی پزشکی برای پرستاران، اندازه‌گیری فشار خون است. به همین علت، گوشی‌های پزشکی تک‌سره برایشان مفید و کافی است. 

گوشی پزشکی مناسب دام پزشکان

همانطور که پیش‌تر توضیح داده شد یکی از انواع منحصر به فرد گوشی پزشکی، گوشی پزشکی دامپزشکی است که اجازه‌ی معاینه‌ی دام‌ها و بعضی حیوانات خانگی را به دام‌پزشک می‌دهد.

 

نحوه استفاده از گوشی پزشکی

حال که با انواع گوشی‌های پزشکی و اجزای آن و کاربرد‌های هر کدام از آن‌ها آشنا هستید، احتمالا در استفاده‌ی صحیح و حرفه‌ای از استتوسکوپ مشکلی ندارید. در ادامه چند نکته کوتاه را با هم مرور می‌کنیم:

۱. گوشی های استتوسکوپ را مطابق شکل زیر به طور کامل در گوش‌های خود قرار دهید و میزان سفتی گوشی ها را بررسی کنید. اگر گوشی طبی شما بیش از حد سفت و یا خیلی شل بود، آنها را تنظیم کنید. در غیر این صورت شما ممکن است صدا‌ را کمتر از مقدار واقعی آن بشنوید.

 

۲. در قدم دوم، با ضربه زدن به دیافراگم و بل  مطمئن شوید که لوله های استتوسکوپ شما نشتی نداشته باشد. پس از آنکه از کیفیت و سالم‌بودن استتوسکوپ خود مطمئن شدید، سراغ معاینه بروید.

۳. برای معاینه بهتر است که یک مکان آرام و ساکت را پیدا کنید تا صداهای محیط باعث اشکال در سمع شما نشود. البته بدون شک، سمع کامل و بدون نقص در شرایط و مکان‌هایی مثل اورژانس‌های شلوغ، ممکن است میسر نباشد و تشخیص شما را با مشکل رو به رو کند.

۴. سپس بسته به نوع معاینه‌ای که می‌خواهید انجام دهید، از بیمار بخواهید تا در موقعیت مناسب بنشیند یا دراز بکشد. بهتر است که محلی که میخواهید معاینه کنید، بیمار لباسی نپوشیده باشد تا شما بتوانید استتوسکوپ (گوشی طبی) را مستقیما روی پوست او قرار دهید. این کار باعث کم‌تر کردن صدای ناشی از تماس سر استتوسکوپ با لباس می‌شود و سمع شما را آسان‌تر می کند. 

 

۵. پس از آماده‌سازی بیمار اقدام به سمع کنید. اینکه استتوسکوپ‌ها را هنگام سمع ریه یا سمع قلبی در کجا قرار دهید یا برای چه مدتی اقدام به سمع کنید، بسته به نوع معاینه و شک بالینی شما ممکن است متفاوت باشد. به همین دلیل، پیشنهاد می‌کنیم تا برای یادگیری دقیق‌تر سمع ریوی، به بخش یادگیری سمع ریوی و برای یادگیری بهتر و دقیق‌تر سمع قلب، به مقاله‌های سمع قلبی مراجعه کنید.

در این مقاله سعی کردیم تا نکاتی که ممکن است هنگام خرید استتوسکوپ مدنظر شما باشد را توضیح دهیم. انتخاب و خرید استتوسکوپ (گوشی پزشکی) باید متناسب با انتظارات و خواسته‌های شما از قابلیت‌‌های آن و میزان هزینه‌ای که می‌خواهید صرف خرید آن کنید، باشد. بنابراین، مجموعه‌ای از تمام اطلاعات گفته‌ شده را موقع خرید به خاطر داشته باشید تا بتوانید گوشی پزشکی مناسب خود را تهیه کنید.

 

سوالات متداول در مورد انتخاب گوشی پزشکی

۱. چه گوشی پزشکی بخریم؟

متناسب با توضیحات ارائه شده در ایم مقاله، گوشی پزشکی مناسب را برای برآورده کردن نیازهای خود (بسته به اینکه پزشک متخصص هستید یا پرستار) انتخاب و خریداری کنید.

۲. چه گوشی پزشکی مناسب دانشجویان پزشکی است؟ 

علی‌رغم اینکه هیچ قانونی برای انتخاب گوشی پزشکی وجود ندارد،  اگر دانشجوی پزشکی هستید پیشنهاد می‌شود گوشی طبی هوشمند تهیه کنید که دقت و کیفیت لازم را برای یادگیری انواع صداها داشته باشد و همچنین قابلیت ضبط داده ها و نمودارهای صدا را برای درک و آموزش بهتر داشته باشد.

۴. تفاوت بل و دیافراگم در گوشی پزشکی چیست؟

دیاگرام گوشی پزشکی صداهای ریزتر با فرکانس بالاتر را انتقال می‌دهد و در گوشی های طبی بزرگسالان قطر ۳.۵ سانتی متر دارد اما وظیفه بل انتقال صداهای بم تر با فرکانس کمتر هست. هنگام سمع با بل، بر خلاف دیافراگم، باید آن را به آرامی روی قفسه سینه نگه دارد تا بتوانید صداهای بم را بشنوید. قطر بل در حدود ۲.۵ سانتی متر می‌باشد.

۵. پاویون گوشی پزشکی چیست؟

گوشی های طبی دوسر یا دو پاویون متداول ترین نوع گوشی های پزشکی هستند که، قطعه‌ی سینه‌ای آن‌ها در یک طرف دارای دیافراگم و در طرف دیگر، دارای بِل هست.